İsveç'te ev kiralarına zam girişimi hükümet düşürecek

DUVAR - İsveç'te 2019 yılında Sosyal Demokrat Parti liderliğinde kurulan azınlık hükümeti, ayakta kalmak için sağa verdiği tavizler nedeniyle güven oylamasıyla karşı karşıya. Başbakan Stefan Löfven'in, İsveç'te kiraların diğer Avrupa ülkelerine kıyasla daha düşük kalabilmesine imkân tanıyan kira kontrolü yasalarında sağ partilerin baskısıyla değişiklik yapma girişimi geri tepti. Sol Parti hükümetten desteğini çekerken, yarın güven oylaması yapılması bekleniyor. Löfven'in oylamayı kaybedebileceği belirtiliyor.

İsveç tarihinde ilk kez bir başbakanın parlamento tarafından görevden alınmasına yol açabilecek krizin temelinde, hem ülkenin geleneksel kira kontrolü politikası, hem de Sosyal Demokrat Parti ve Yeşiller tarafından kurulan azınlık hükümetinin ayakta kalmak için sağ partilere taviz vermek zorunda kalması yatıyor. 

İSVEÇ'TE KİRALAR NASIL BELİRLENİYOR?

İsveç'te ev kiraları ve zamlar, katı bir toplu pazarlık süreciyle belirleniyor. Ev sahipleri ile kiracılar arasında doğrudan pazarlık yerine, İsveç kiracılar birliği Hyresgästföreningen tüm kiracılar adına mal sahipleriyle pazarlık yürütüyor. Bu düzenleme sayesinde, ev sahiplerinin Hyresgästföreningen ile müzakere etmeden kira zammı yapmasının önüne geçiliyor. Stockholm gibi kentlerde kiraların diğer Avrupa başkentlerindeki kadar yükselmemesinin altında da İsveç'e özgü bu politikanın yattığı belirtiliyor. Öte yandan, merkez sağcı partiler de yıllardır bu kuralların yumuşatılması ve yeni yapılan dairelerin fiyatlarının piyasa tarafından belirlenmesi için bastırıyor. Bu görüşü savunanlar, katı kuralların ülkede emlak karaborsasına yol açtığını da öne sürüyor.

SAĞIN DESTEĞİ İÇİN KİRA KONTROLÜNDEN TAVİZ VERİLDİ

Kira yönetmeliğinin İsveç hükümetini düşme noktasına getirmesi de, azınlık hükümetinin kurulduğu Ocak 2019'da sağdaki Merkez Parti ile Liberallere verilen tavizden kaynaklanıyor. Bu tarihte, Sosyal Demokratlar ile Yeşiller, iki sağ partiyle 16 sayfalık bir anlaşma yapmıştı. 'Ocak Anlaşması' (Januariavtalet) olarak anılan bu metinde, iki sağ partinin Löfven'in başbakanlığına karşı oy kullanmaması karşılığında, Sosyal Demokratların kendi çizgileriyle uyuşmayan bir dizi sağ politikayı kabul etmesi öngörülüyordu. Verilen tavizler arasında, kiraları ev sahiplerinin kendilerinin belirlemesi de vardı.

ÇAĞRI FAŞİST PARTİDEN GELDİ, SOL PARTİ 'ARA ÇÖZÜM'Ü REDDETTİ 

Ancak Löfven, bu tavizi hayata geçirmek için harekete geçmesinden bu yana siyasi kariyerinin en zorlu günlerini yaşıyor. Göçmen karşıtı olan aşırı sağcı İsveçli Demokratlar geçtiğimiz hafta bu krizi siyasi fırsata çevirmek isteyerek, pazartesi günü (yarın) güven oylaması düzenlenmesi için çağrıda bulundu. Löfven'in bundan kaçınmak için öneriyi yumuşatması da gidişatı değiştirmedi.

İsveç Başbakanı bugün, emlak piyasasındaki tarafların yeni evler için fiyat belirlemekte yeni bir model için masaya oturup kendilerinin karar vermesi çağrısında bulundu; "Taraflara bir çözüm bulma fırsatı tanıyoruz. Şimdi diğer siyasi partilerden de sorumlu davranmaya hazır olmalarını ve İsveç'i bir siyasi krize sürüklememelerini istiyoruz" dedi.

'KİRALARI YÜKSELTMEKTE KARARLI OLMALARI ENDİŞE VERİCİ'

Ancak Sol Parti bu öneriyi reddetti. Partinin lideri Nooshi Dadgostar İsveç Radyosu'na yaptığı açıklamada, "Bir güven oylamasına doğru gidiyoruz. İnsanların kiralarını yükseltmeye bu kadar kararlı olmalarının endişe verici olduğunu düşünüyorum" ifadelerini kullandı.

İsveçli uzmanlar, aşırı sağcı İsveçli Demokratların yanı sıra muhalefetteki liberal-muhafazakâr Ilımlılar ile Hıristiyan Demokratların de hükümeti devirmek istediğini, Sol Parti'nin desteğini çekmesiyle Löfven'in güven oylamasını kazanmasının çok zor olduğunu belirtiyor.

1958'DEN BERİ ERKEN SEÇİM DÜZENLENMEDİ

Löfven'in oylamayı kaybetmesi halinde iki seçeneği bulunuyor. İsveç Başbakanı istifa edebilir ve meclis başkanı, aynı parlamento bileşimiyle yeni bir başbakan arayışına girebilir. İkinci seçenek ise Löfven'in erken seçim çağrısı yapması. İsveç'te 1958'den bu yana hiç erken seçime gidilmemişken, anketlere göre olası bir oylamada herhangi bir siyasi blokun açık bir çoğunluk kazanamaması ve yine parçalı bir parlamento çıkması bekleniyor. (DIŞ HABERLER)