İşitme engelli Baysu: Yazılı basın olmasa dünyadan haberimiz yok

Osman Çaklı

DUVAR - Son yıllarda kullanıcı sayısı giderek artan online sinema-dizi platformları, yeni tartışmaları da beraberinde getiriyor. Peki online platformlar ne kadar erişilebilir? Ücretli platformların ödemesi yapıldığında, içerik yelpazesine erişmek mümkün gibi görünüyor. Ancak, işitme engelliler için durum pek öyle değil…

Geçtiğimiz hafta yalnızca online erişime açık olan “Şahsiyet” dizisini arkadaş tavsiyesi üzerine izlemek istediğini anlatan İbrahim Sarp Baysu, karşılaştığı sorunu sosyal medya hesabından paylaşarak işitme engelliler konusunda farkındalık olmamasından yakındı. Baysu, yazılı basın olmasa işitme engellilerin dünyadan haberinin olmayacağını söyledi.

‘ALTYAZI EKSİKLİĞİ ERİŞİM SORUNU YARATIYOR’

Engelliler Federasyonu’nun internet sayfasında Türkiye’de toplam engelli sayısının net bir verisinin olmadığı yazıyor. Ancak Türkiye Ortopedik Engelliler Federasyonu’na göre, işitme engellilerin sayısının yaklaşık 1 milyon olduğu tahmin ediliyor. İşitme engeli olan insanlar, çeşitli engellere sahip diğer insanlar gibi istihdam ve sosyalleşme ekseninde sorunlar yaşıyor. İşitme engeli bulunan İbrahim Sarp Baysu da bu insanlardan yalnızca biri.

Baysu, 18 Mart tarihinde sosyal medya hesabından yaptığı, “Şahsiyet adlı diziyi seyredip de beni tanıyan hemen hemen herkes bana önerdi. ‘Dayı bu diziyi mutlaka izle’ dediler. Seyredemedim tabi. Çünkü altyazı yok. Bu diziyi seyircilere sunanlardan bir kişi de çıkıp, ‘yahu bu ülkede işitme engelliler var’ diye düşünmemiş” paylaşımla soruna dikkat çekmeye çalıştı. Baysu’nun eleştirileri bu kadarıyla da sınırlı değil. Televizyonun evde işlevinin olmadığına değinirken, yazılı basın olmasa dünyadan haberlerinin olmayacağını söyledi: “Ötekiyiz, umursanmıyoruz…”

‘FARKLI FİKİR VE GÖRÜŞLERE ULAŞAMIYORUZ’

Baysu, yerli yapım olan Şahsiyet dizisini izleyemediğini belirtiyor ve sorunun kendilerini farklı platformlara ittiğini ekliyor. Ancak Şahsiyet dizisiyle dile getirilen sorun, başka sorunların da konuşulmasına neden oluyor.

Sorunlar silsilesi içerisinde öne çıkanlardan biri başka erişilemezlik ise altyazısı olmayan haberler… Baysu, dünyada ve Türkiye’de neler olup bittiğini yeteri kadar takip edemediklerini anlatıyor: “Yalnız kötü olan şu ki, gündeme dair ekranlarda yer alan tartışma programlarını seyredemiyoruz. Bu da bizim farklı fikir ve görüşlere ulaşmamamıza engel oluyor.”

 ‘AB UYUM YASALARI SÜRECİNDE SORUN ÇÖZÜLMELİYDİ’

Baysu'nun sosyal medyadaki paylaşımı Şahsiyet dizisiyle sınırlı değil. Sarmaşık isimli filmin altyazılı DVD’sini aldığını ve eve gittiğinde altyazı olmadığını da paylaşıyor. Bunun üzerine filmin yönetmeni Tolga Çelik, Baysu’nun paylaşımına yanıt vererek bundan sonra tüm filmlerinde altyazı olacağını sosyal medya hesabından duyuruyor. Çelik, Sarmaşık filminin altyazılı bir kopyası ve sesli betimlemesini Baysu’ya ulaştıracağını ekliyor. Baysu, yönetmen Çelik’in tavrının sürece öncülük etmesini umarak, “Avrupa ve Amerika'da oturmuş bir sistem var. İstediğiniz dilde anında altyazı seçenekleri mevcut yayınlarda. Üstelik bu sistem biz işitme engellilerin yararına olduğu kadar dil öğrenmek isteyenlerin de faydalandığı bir sistem. Avrupa Birliği uyum yasaları sürecinde engellilerin sorunlarını da çözmeleri gerekiyordu. Lakin gördüğümüz tek şey kaldırımlara konan engelli rampaları ve görme engelliler işin sarı şeritler” diyor.

Baysu işitme engellilerin tek sorunun dizi, film gibi kültür araçlarına erişmek olmadığını vurguluyor. Haber almak için sadece yazılı medyaya başvurabildiklerini, televizyonda olan bitenden bihaber olduklarını ifade ediyor. Baysu, konuyla ilgili şunları söylüyor: “İnternetin olmadığı, yazılı basının ulaşmadığı uçsuz bucaksız köy ve kasabalardaki işitme engellilerin ülke ve dünyadan haber almak için tek şansları televizyondur. Televizyonlarda da altyazı olmadığı için tamamen dünyadan kopuk bir şekilde yaşıyorlar.” Baysu’nun annesi de kendisi gibi işitme engelli: “Annem eğitim almadı ama ben eğitim konusunda da çok sıkıntı çektim. Engelli sınıfı yoktu. Devlet desteğinin olmaması da beni zorladı, ancak kendi ayaklarım üzerinde durabildim…”

‘FARKINDALIK YOK’

Toplumun genelinde de farkındalık olmadığını söyleyen Baysu, şaşkınlık yaşadığı bir anısını şöyle aktarıyor: “Kulaklarımın az da olsa duyduğu dönemlerde ehliyet almış bir insan olarak, sürücü kursunda ehliyet eğitimi alan insanlara araçtayken karşımıza çıkacak işitme engellilerle nasıl ilişki kuracağımıza dair bir bilgi verilmedi. Araç sürücüleri bütün yayaların duyduğunu, bir korna çaldığında adımlarını hızlandırıp yoldan çekileceğini ve hızını düşürmemesi gerektiği fikrini taşıyor. Şahsen birçok kaza atlattım. Hatta bir keresinde hafiften çarptılar bana, son anda fren yaparak. Arabadan inip üstüme yürüdüler. Dudaklarını okuduğum kadarıyla ‘korna çalınca niye çıkmıyorsun yoldan, bize inat mı yapıyorsun’ minvalinde şeyler söylediler. Ben duymuyorum dediğimde sanki dünya dışı bir varlıkla karşılaşmış gibi afalladılar.”

Baysu'nun sosyal medyadaki paylaşımından bir süre sonra Şahsiyet'in yayınlandığı online TV platformu, diziye Türkçe altyazı seçeneğini ekledi. Platform, sosyal medyadan yaptığı paylaşımda diğer yapımlarına da altyazı ekleme işlemlerine başladığını duyurdu.