İliç'de siyanürlü atığı taşımak için kod değişikliği yapıldı: 'İşçilere eğitim verilmeli'
İliç'te faaliyet yürüten taşeron firma Çiftay'ın, bölgedeki siyanürlü toprağı taşıyabilmek için kod değişikliği yaptığı ortaya çıktı. Uzmanlar işçilere kaçınma hakkını kullanma önerisinde bulundu.
DERSİM - İliç Çöpler Altın madeninde taşeron firma olarak çalışan Çiftay İnşaat Taahhüt ve Ticaret A.Ş.’nin İliç felaketinin altıncı gününde NACE kodu değişikliği yaptığı iddia edildi. Firmanın, "089990 - Başka yerde sınıflandırılmamış diğer madencilik ve taş ocakçılığı" kodunu, "072901 - Altın, gümüş, platin gibi değerli metal madenciliği" olarak değiştirdiği belirtildi. NACE kodu (Nomenclature des Activités Économiques dans la Communauté Européenne) iş dünyasında şirketlerin faaliyetlerini belirlemek amacıyla kullanılan bir sistem. Bu kodlama sistemi, iş yerlerinin tehlike sınıflarını göstermek için kullanılıyor. Firmada çalışan işçiler, siyanürlü atığın taşınma işlemi için bu değişikliğin yapıldığını söylüyor.
Bağımsız Maden İş Örgütlenme Uzmanı Başaran Aksu iddiaları doğruladı. Aksu şirketlerin bu değişikliği yapabileceğini fakat siyanürlü toprağın taşınması için eğitimli personele ihtiyaç olduğunu belirterek işçilere çalışmaktan kaçınma hakkını kullanmalarını önerdiklerini belirtti.
AKSU: İLİÇ YIĞININI TAŞIMAK İÇİN İŞ TANIMI DEĞİŞİKLİĞİ YAPTILAR
Aksu konuya ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“Şirketin taşeron yükümlülüğü dinamitle patlatılan kayanın parçalarının işletmeye taşınması. Yaptığı iş önceki kısımda taşıma işi. Şimdi ise buradaki kimyasal yığınının taşıma işi Çiftay’a verildi. Dolayısıyla burada da ‘altın, gümüş ve diğer elementlerin taşınması’ diye bir iş tanımı yapabiliyorlar. Yasal olarak basit bir değişiklikle bunu yapabiliyorlar. Firmanın iş kolu yine maden, öncekinde de madendi, ama burada NACE kodu değişikliği yaparak iş tanımını genişletiyorlar. Bunu da 18 Şubat'ta yaptılar.”
'EĞİTİMLİ EKİPLER TAŞIMAK ZORUNDA'
Kimyasal toprağın taşınabilmesi için işçilerin bu konuda eğitimli olması gerektiği şartını belirten Aksu, bu çalışma koşullarının işçiler için uygun olmadığını vurguladı. Aksu iş tanımı değişikliğine dair şu bilgileri verdi:
“Bu toprak siyanürlü zaten. Şimdi bu toprağı taşıyabilmesi böyle bir iş tanımında bulunması, yasal kılıfını uydurması lazım. Biz bu işi yapıyoruz diye kılıfını uydurdular. Fakat şimdi bunu taşıyabilmek için de belli bir eğitimli personele ihtiyaç var. Biz de işçi arkadaşlara ‘Sizin bu konuda bir eğitiminiz yok. Dolayısıyla bu esaslı iş değişikliği anlamına gelir. Sizin yaptığınız işten farklı bir iş bu. Sizin kontratınız, anlaşmanız öbür işi yapmak üzere. Şimdi bu işe uygun yazılı olarak yeniden sizden olur alması lazım’ dedik. Ayrıca onayını alması yetmez. İşçilerin eğitilmesi lazım bu konuda. Nitelik ve mesleki olarak taş taşıyan şoför ile kimyasal taşıyan şoför arasında fark olması lazım. Ama bunlar yok. Bunlar çok apar topar yapılıyor. Ve dolayısıyla biz işçi arkadaşlarımıza bu durumlarda çalışmaktan kaçınma hakkını kullanmalarını öneriyoruz.”
ERDAL: ‘İŞÇİLERİ DAHA TEHLİKELİ BİR SAHADA ÇALIŞMAYA ZORLAYACAK BİR İŞLEM’
NACE kodu değişikliğine dair görüş aldığımız avukat Emre Erdal ise taşımacılık ile ilgili kodun değişmesinin işçilerin daha tehlikeli koşullarda çalışması anlamına geldiğini belirterek şunları paylaştı:
"NACE kodu bir işletmenin hangi faaliyetiyle iştigal ettiğini göstermektedir. Bu kod işverenin faaliyet konusunun vergi dairesi tarafından denetlenmesinin yanı sıra esas olarak SGK açısından da iş yerinin tehlike sınıflarının belirlenmesini de sağlamaktadır. İş yerinin tehlike sınıfının belirlenmesi demek, iş yerinde yürütülen faaliyetin tehlikeli, az tehlikeli ya da çok tehlikeli olmasına göre alınması gereken önlemleri belirlemekte. Mevcut Çiftay Madencilik'te de liç yığını taşıtmak işlemi için zorlamasından kaynaklı olarak işçilerin can güvenliği tehdit altında olup işbu durum çeşitli sağlık problemlerine de yol açabileceğinden dolayı tehlikeli iş sınıfına giriyor. Şirketin daha öncesinde yaptığı işlemden daha da tehlikeli olduğu için bu kod değişikliğiyle işçileri o tehlikeli sahada çalışmaya zorlamak amacıyla yapılan bir işlem."
'BİZ DE İSTEMİYORUZ AMA TAZMİNATIMIZ VAR'
Sigorta girişlerinin facia öncesi ‘yük taşıma’ şimdi ise ‘demir dışı metal cevherlerin madenciliği’ olarak geçtiğini belirten işçiler ise kimyasal toprağı taşımak zorunda kaldıkları için tedirgin. Göçme tehlikesi bulunan 3,5 milyon tonluk toprağı ve daha önce vadiye akan toprağı farklı iki alana taşıyacak olan işçiler, “Biz de yapmak istemiyoruz bu işi ama bırakıp gitmek de olmuyor. Burada tazminatımız var” diyorlar.