Ev hapsi 65 yaşı korumuyor: Bilişsel yıkımları hızlandı

ANKARA - Yeni tip korona virüsü (Covid-19) salgını kapsamında 1 Haziran itibari ile başlayan normalleşme süreciyle şehirlerarası seyahat kısıtlaması kalktı, birçok işletme, kafe ve restoran açıldı. Salgına karşı alınan birçok tedbir kalkarken 65 yaş ve üzeri vatandaşlara uygulanan kısıtlamalar ise 21 Mart’tan bu yana devam ediyor.

İçişleri Bakanlığı tarafından son yayınlanan genelge ile uzun süre evde kaldıktan sonra sadece 3 haftadır pazar günleri 6 saatliğine dışarı çıkabilen 65 yaş üstündeki vatandaşlar arasında işletme sahibi, esnaf, tüccar, sanayici, serbest meslek sahipleri ile çalışanlarına ekonomik öncelikler gözetilerek sokağa çıkma izni verildi.

Büyük bölümü hala evde olan yurttaşlar için 65+ Yaşlı Hakları Derneği, uygulanan yasakların devamına karar verilmesinin temel insan hak ve özgürlüklerine aykırı olduğunu söylüyor.

’65 YAŞ ARASINDA ‘AYRIM’ ANAYASANIN EŞİTLİK İLKESİNE AYKIRI’

Avukat Nazan Moroğlu

Derneğin ‘Yaşlı Hakları’ çalışma grubunda olan İstanbul Barosu Başkan Yardımcısı Avukat Nazan Moroğlu da İçişleri Bakanlığı tarafından 29 Mayıs’ta yayınlanan genelge ile yasağın, 65 yaş üstü yurttaşların sadece bir kısmı için geçerli olduğuna dikkat çekti. Yurttaşlar arasında yapılan ayrımın Anayasanın ve İnsan Hakları Sözleşmelerinin eşitlik ilkesine aykırı olduğuna işaret eden Moroğlu, “Genelgeyle 65 yaş ve üzerindeki vatandaşlardan SGK veya vergi kaydı olanları çalışma, ticaret ve iş hayatı içinde faaliyetlerini yürütmek üzere sokağa çıkma kısıtlamasından muaf tutmak Anayasanın ve İnsan Hakları Sözleşmelerinin eşitlik ilkesine aykırıdır. Eşitlik ilkesine aykırı olarak alınan bu tedbir ayrıca, anayasanın “ölçülülük ilkesine” de aykırıdır. Çünkü Anayasamıza göre temel hak ve hürriyetlerin kullanılması ancak içinde yaşanılan olağanüstü durumun gerektirdiği ölçüde kısmen veya tamamen durdurulabilir” diyor.

65 YAŞ KARARINA ‘GENELGENİN İPTALİ’ DAVASI AÇILIYOR

65 yaş üstü yurttaşlar arasında ayrım yapılmasının hiçbir haklı gerekçesi ve hukuki dayanağı olmadığını ifade eden Moroğlu, 29 Mayıs tarihli genelgenin iptali için yurttaşların 60 gün içinde Danıştay’a başvurabileceklerini söyledi. Moroğlu şunları ifade etti:

“1 Haziran itibariyle başlatılan hızlı normalleşme sürecinde alınan bazı tedbirler meşru olabilir, ancak 65 yaş üstü yurttaşların sadece bir kısmına 'ekonomik öncelikler gözetilerek' sokağa çıkma izni verilmesinin, diğerlerinin sokağa çıkma yasağının devam ettirilmesinin hiçbir haklı gerekçesi ve hukuki dayanağı yoktur. Nitekim bu uygulama büyük tepkilere yol açmıştır. Üstelik 65 yaş üstüne sadece pazar günleri birkaç saatliğine verilen sokağa çıkma izninde de yurttaşlar hiçbir ihtiyaçlarını karşılayamıyorlar, banka, resmi kurum işlemlerini yapamıyorlar, kendi araçlarını kullanmaları da yasak. Bu nedenle çok sayıda yurttaş uğradıkları maddi, manevi, bedensel, ruhsal mağduriyet karşısında hak arama yollarını araştırmaktadırlar. Genelgenin iptali, ortaya çıkan mağduriyetin tazmini talepleri konusunda ısrarlı olan çok sayıda yurttaş seslerini öncelikle sosyal medyadan duyurmaya başlamıştır.”

65 YAŞ KARARINA DAVA AÇTI: DAVANIN SONUCUNDAN ÇOK TOPLUMSAL REFLEKS ÖNEMLİ

Avukat Senih Özay

Korona virüsü salgını nedeniyle 65 yaş ve üstü vatandaşlara getirilen sokağa çıkma yasağının hukuka aykırı olduğunu belirterek konuyu Anayasa Mahkemesine taşıyan avukat Senih Özay, yayınlanan genelgenin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları gözetilmeksizin hazırlandığına dikkat çekti. Özay, sokağa çıkma yasağı kararını yargıya taşıma sebebini şu sözlerle anlattı:

“Salgının başladığı ilk günlerde ben de korkmuştum. Evden çıkmıyordum. Ama süreç uzadıkça bu durum 65 yaş ve üzeri bizler için zor bir hal aldı. Ben de 67 yaşında biri olarak bu durumdan yeterince mağdur oldum. Pandemi sürecinde yargıda sürelerin durmuş olması göz önüne alındığında iç başvuru yolları tüketilmeden de doğrudan Anayasa Mahkemesi’ne başvurulabilir. Benim için önemli olan davanın sonucundan çok toplumda bu konuya dair oluşan refleks. Toplumda bu konuya yönelik refleksin güçlenmesi ve tepki alanının açılması çok önemli. Bu durum hukuksuzdur, durdurulmasını talep ettim.”

PSİKİYATRİ UZMANI CANKURTARAN: EVDE KALAN 65 YAŞTA BİLİŞSEL YIKIM HIZLANDI

Doç. Dr. Eylem Şahin Cankurtaran

Diğer yandan uzun süredir evde kalmanın 65 yaş ve üzeri yurttaşlarda bedensel ve ruhsal mağduriyet yarattığına dikkat çeken psikiyatri uzmanı Doç. Dr. Eylem Şahin Cankurtaran, yurttaşları korumak için alınan önlemlerin onları artık olumsuz etkilediğine vurgu yaparak şunları söyledi:

“Bu süreç psikiyatri hastası olan 65 yaş ve üzeri vatandaşları daha olumsuz etkiledi. Bu kişilerde Pandemi öncesi hafif seyreden demans belirtileri bugüne gelindiğinde oldukça ilerlemiş görünüyor. Açıklayacak olursak, bilişsel kapasitesinde yetersizlik olan 65 yaş üstü bireyler, yakınlarından izole oldukları, sosyal ve fiziksel aktivitelerini yapamadıkları için bilişsel yıkımları hızlandı.”

65 YAŞ İÇİN 15 GÜNDE BİR KADEMELİ NORMALLEŞME

65 yaş ve üstündeki vatandaşların ruhsal ve bedensel sağlığını korumak için kademeli olarak adım atılması gerektiğini ifade eden Cankurtaran, 15 günde bir kademeli normalleşme önerdi, “İlk etapta hafta içi iki gün, hafta sonu bir gün şeklinde adımlar atılabilir. Böylece vatandaşlar hafta içi ihtiyaçlarını giderebilirler. Dışarıya çıkamadıkları için bankaya gidemeyen, parasız kalan ve bundan şikâyetçi olan hastalarım olmaya başladı. Bu süreç uzadıkça mağduriyetleri arttı. Bu uygulama da takip edilerek sonuçlara bakılabilir” dedi.

GELECEK HAFTA KARAR VERİLECEK

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 65 yaş üstü vatandaşlarla ilgili kısıtlamaların Çarşamba günü yapılan Bilim Kurulu’nda ele alındığını belirterek, “Büyüklerimizin hareket kısıtlılığı ve benzeri sorunlar nedeniyle bunun artırılmasının doğru olacağı şeklinde bir yaklaşım var. Düzenleme önümüzdeki hafta muhtemelen gündeme gelmiş olur, daha net bir karar. Bilim Kurulu'nun önerisi Bakanlar Kurulu'nda gündeme gelmiş olur. O durumda zaten açıklanmış olur. Yani bir düzenleme yapılması gündeme gelmiş oldu, gelecek hafta bu netleşmiş olur” dedi. Hafta başında yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı Kabine toplantısında bu konuda yeni bir karar alınması bekleniyor.