Hangi maske ne kadar koruyor?

Eren Topuz

DUVAR - Türkiye’de, 11 Mart’ta ilk korona virüsü vakasının saptanmasının ardından vatandaşların sağlık maskelerine olan ilgisi arttı. Salgının yayılmasıyla birlikte hangi maskelerin daha koruyucu olduğu, hangi durumlarda maske takılması gerektiği, piyasaya yeni sürülen farklı tipteki maskelerin güvenilirliği, maske fiyatlarındaki artış gibi birçok konu, vatandaşlar için soru işareti oluşturdu. Korona virüsüne karşı alınan son tedbirler kapsamında 3 Nisan tarihinden itibaren toplu alanlarda maske takma zorunluluğu getirilmesi, bu konudaki soruları daha da arttırdı.

CERRAHİ MASKE İLE N95’İN FARKI NE?

Eczanelerde ve sağlık merkezlerinde en çok satılan maskeler, çok katlı cerrahi maskeler ve N95 maskeleri. Ağız ve burunu kapatan çok katlı cerrahi maskeler, telli ve telsiz olarak hemen her eczanede bulunuyor. Telsiz olanlarda yanak ile burun arasında 1 parmak boşluk kalırken, telli maskeler o bölgeyi daha iyi kapatıyor. Herhangi bir filtreye sahip olmayan bu maskeler, korona gibi boyut olarak küçük virüsleri engelleyemese de damlacıkların dışarıya yayılmasını ve dışarıdaki damlacıklara doğrudan maruz kalmayı önleyebiliyor. Bu maskeler, salgın başladıktan sonra eczanelerde 4-5 lira arasında satılıyor.

N95 maskeleri ise, 0.3 mikrondan büyük partiküllere karşı yüzde 95 koruma sağlayan maskelerdir. Sağlık çalışanlarının koruyucu ekipmanlarından olan N95 maskeleri, tozlu ortamlarda çalışan işçiler tarafından da kullanılmakta. N95 maskeler, salgın başladıktan sonra eczanelerde 35 lira ile 65 lira arasında değişen fiyatlara satılmaya başladı. Maske alırken dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise maskelerin ventilli ya da ventilsiz olması. Ventilli maskeler, üzerinde nefes vermeyi kolaylaştıracak plastik parçalara sahip. Bu maskeler dışarıdaki virüslere karşı kişiyi koruyor, ancak kullanan kişi taşıyıcıysa, virüsü dışarıya yaymasını engelleyemiyor.

Ne cerrahi maskeler, ne de N95 maskeler, boyutu yaklaşık 0.1 mikron olan Covid-19 virüsüne karşı yüzde yüz koruma sağlayamıyor. Salgından korunmak için maske kullanımının tek başına yeterli olmayacağı da uzmanlar tarafından belirtilmekte. Ancak yine de uzmanlar, kapalı ve toplu alanlarda maske kullanılmasının hastalığın daha az yayılmasına katkı sağlayacağını söylüyor.

(Solda cerrahi maskeler, sağda N95 maske. Kaynak: https://fastlifehacks.com/n95-vs-ffp/)

İDEAL KULLANIM SÜRESİ 4-5 SAAT

Toplu alanlarda maske takmanın zorunlu hale getirilmesiyle birlikte bir maskenin ne kadar süre kullanılabileceği de tartışılmaya başlandı. Sağlıkçılar, hem cerrahi maskelerin, hem N95 maskelerin ideal kullanım süresinin 4-5 saat olduğunu ifade ediyor. Maskelerin nemlendikten sonra değiştirilmesi gerekiyor. Ayrıca maskelerin yıkanıp tekrar kullanılmasının da yanlış bir uygulama olduğunu belirtiliyor.

'KUMAŞ MASKELER KORUYUCU DEĞİL'

Salgının Türkiye’de görülmesinin ardından maskeler, bazı vatandaşlar tarafından bir nevi aksesuar olarak kullanılmaya başladı. Eczanelerde ve sağlık kurumlarında satışı yasak olmasına rağmen internet üzerinden, farklı renklerde ve desenlerde kumaş maskeler satın alınıyor. Kumaş maskelerin cerrahi maskelerden ne farkı olduğunu sorduğumuz bir eczacı, “Hangi malzemeden yapıldığından çok, dikim tekniği ve boşluk aralığı önemli. Cerrahi maskelerde bunlara dikkat ediliyor. Maskelerin renginin bir önemi yok ama kumaştan yapılan maskeler koruyucu değil. Kumaş maskeleri almayın” ifadelerini kullandı.

(1 mikron büyüklüğündeki bakteriler için kumaştan yapılan maskelerin cerrahi maskeye göre koruyuculuk oranı. Korona virüsü 0.1 mikron büyüklüğünde. Kaynak: https://smartairfilters.com/en/blog/best-materials-make-diy-face-mask-virus/ )

'EN BÜYÜK KÂRI ÜRETİCİLER ELDE EDİYOR'

Maske fiyatlarındaki artış ile ilgili konuştuğumuz İstanbul’daki bir mahalle eczanesi, “Bir cerrahi maskenin maliyeti 50 kuruştan fazla değildir. Biz maskeleri ecza depolarından alıyoruz, depolar da üreticilerden alıyor. Salgından önce cerrahi maskenin tanesi 50 kuruşa geliyordu, biz de 1 liraya satıyorduk. Maske, çok satan bir ürün değildi zaten. Örneğin depodan belirli sayıda bir ürün aldığınızda yanında hediye olarak maske gönderiyorlardı. Maskeler bize depodan 3 liraya geliyor artık. N95’ler de 25 liraya geliyor.En büyük kârı üreticiler elde ediyor. Biz günde 200 tane cerrahi maske alıyoruz, akşama kalmadan bitiyor” ifadelerini kullandı.

(İstanbul’da bir eczane. 04/04/2020)

Maske satın almak isteyenlerin aklına gelen ilk adres olan eczaneler de, salgına karşı kendi önlemlerini almış durumda. Eczaneler,içeride yoğunluk olmasını önlemek amacıyla kapı girişlerinden 1 metre sonrasını şeritlerle çevirmiş durumdalar. Müşteriler içeriye 1 metreden fazla giremezken aynı anda birden fazla müşterinin içeriye girmesine de izin verilmiyor. Buna rağmen eczanelerin kapısının önünde kalabalık kuyruklar oluşmaya devam ediyor. Konuştuğumuz eczaneci, yaşanan yoğunluğu şöyle açıkladı:

“Salgın başladığından beri insanlar hastanelere gitmeye korkuyorlar. Hastane önündeki eczanelerde yoğunluk azaldı o yüzden. Bir de insanlar evlerine çekildiği için maske, eldiven, dezenfektan, vitamin gibi şeyleri almak için evlerine en yakın eczaneye gidiyorlar. Mahalle eczaneleri bu yüzden daha yoğun.”