TTB Etik Kurulu: Triyaj sorumluluğu sadece hekime bırakılmamalı

ANKARA - Korona virüsü salgınında en fazla ölüm yaşanan İtalya’da hızla artan vaka sayısının yoğun bakımları yetersiz kılması, bunun sonucu olarak da doktorlar ve hemşirelerin hayatta kalma ihtimali daha yüksek olan hastalara öncelik vermesi tıp dünyasının etik değerlerini tartışmaya açtı.

'DOĞRU VE ZAMANINDA BİLGİLENDİRME HAYATİ ÖNEM TAŞIYOR'

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Etik Kurulu, salgın yönetimi, sağlık kurumlarının yöneticilerinin yükümlülükleri ve salgında hizmet sunumu yükümlülüklerine yönelik görüşünü açıkladı.

Küresel salgınların toplumların siyasi, ekonomik ve kültürel yapılarında köklü değişikliklere neden olduğuna dikkat çekilerek, bu değişikliklerden en çok toplumun dezavantajlı kesimlerinin olumsuz etkilendiği ifade edildi.

Salgınlarda toplumla tıbbın tüm bileşenleri arasındaki güven ilişkisi vurgulanarak, Sağlık Bakanlığı'nın kamuoyunu salgın hastalığın gerçek boyutu, bulaşma yolları, tanısı, tedavisi, korunma yöntemleri hakkında doğru ve zamanında bilgilendirmesinin yaşamsal önem taşıdığı anlatıldı.

'TESTLER AYRIMCILIK YAPILMAKSIZIN EŞİT UYGULANMALI'

Son dönemde bir kişinin birden fazla test satın alması ve bir milletvekilinin oğlunun internetten korona testi satışı yapması sağlığa erişimde ayrımcılığı ve eşitsizliği gündeme getirmişti.

TTB Etik Kurulu, tanı sürecinde testlerin ayrımcılık yapılmaksızın herkese eşit bir biçimde uygulanması gerektiğinin altını çizdi.

Yaşlılar, engelliler, mülteciler gibi dezavantajlı grupların sağlık hizmetine erişiminde ve kaynakların adil dağıtımında eşitlik ilkesinin gözetilmesi gerektiği belirtilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:

SAĞLIK HİZMETİNDE DEZAVANTAJLI GRUPLAR KORUNMALI: Alınan sağlık hizmetleri düzeyleri, hastalığın seyri ve sonucu ile ilgili farklılıklara neden olabileceği göz önüne alınarak ayrımcılığa yol açacak yaklaşımlardan kaçınılmalıdır. Devletin salgın hastalıklar nedeniyle almaya yükümlü olduğu önlemler herkese eşit, ayrımcılık yapılmaksızın uygulanmalıdır. Salgın koşullarında da TTB’nin “Hekimlik ve İnsan Hakları Bildirgesi” ve “Özgürlüğünden Yoksun Bırakılan Bireylere İlişkin Bildirge”de tanımlanan ilkelere uyulmalıdır. Eşitlik kavramı devletin dezavantajlı gruplar lehine pozitif ayrımcılık yaparak ek önlemler almasını gerektirir.

HEKİMLER, KENDİ HAYATI İLE HASTA HAYATI ARASINDA TERCİH YAPMAK ZORUNDA BIRAKILMAMALI: Salgın sürecinde, diğer sağlık sorunları göz ardı edilmeden toplumun gereksinim duyduğu sağlık hizmetlerinin sunulması, nitelikli ve eşit şekilde ulaşılabilir olmasının sağlanması, sağlık hizmetlerinin ve kaynakların adil dağılımının planlanması ve uygulamaya geçirilmesi de devletin yükümlülüğüdür. Hekim diğer sağlık sorunlarında olduğu gibi hizmet verdiği insanlara “önce zarar verme” ilkesiyle yaklaşmalıdır. Sağlık çalışanlarını, yakınlarını ve sağlık çalışanlarından hastalığın bulaşması riski olanları koruma yönünde devletin pozitif bir ödevi bulunmaktadır. Devlet bu ödevi yerine getirirken, çalışma koşullarını, hekimi kendi hayatıyla diğerlerinin hayatı arasında bir tercih yapma zorunda bırakmayacak şekilde çalışan sağlığı ve güvenliği açısından düzenlemelidir.

HASTALARIN YAŞAM VE TEDAVİ HAKLARI KORUNMALI: Sağlık sistemi, salgın hastalıklar gibi olağandışı durumlarda ilaç, yoğun bakım yatağı gibi kaynaklarda kısıtlılık yaşayabilir. Kaynakların dağıtılması konusunda triyaj yapılması gerekebilir. Triyaj protokolleri, kıt kaynakların kural temelli, adil ve şeffaf bir şekilde tahsis edilmesi ve kamu yararı bakış açısıyla toplumun hayatta kalmasını en üst düzeye çıkarmayı amaçlar. Triyaj gerektiğinde hastaların yaşam ve tedavi hakkının korunması için gerekli önlemler alınmalıdır. Triyajda etik çerçeve; adalet, fayda ve eşitlik ilkelerinin gözetilmesini gerektirir. Triyaj sorumluluğu sadece hastanın bakımını üstlenen hekime bırakılmamalıdır.

ULUSAL TRİYAJ ETİK KURULU OLUŞTURULMALI: Triyaj ilkelerinin tanımlanması ve gerekçelendirilmesi, protokollerin oluşturulması için ilgili tarafların katılımıyla ulusal triyaj etik kurulu oluşturulmalıdır. Bu kurul tarafından belirlenen triyaj ilke ve protokolleri değişen koşullara göre güncellenmelidir. Hekimler ulusal etik kurulu tarafından belirlenen ilke ve protokolleri uygulamalıdır. İlke ve protokollerin uygulanmasında tereddüt oluştuğu durumlarda ulusal triyaj etik kurulu görüş oluşturmalıdır. Bu görüş başvuru üzerine veya resen oluşturulabilir. (DUVAR)