Filtre taktıran termik santrallere vahşi depolama 'kıyağı'

ANKARA - Türkiye’nin farklı bölgelerindeki 15 termik santrale baca filtresi takma zorunluğunu 2,5 yıl erteleyen düzenlemenin veto edilmesinin ardından filtre taktırmayan, Kahramanmaraş Afşin, Kütahya Seyitömer, Kütahya Tunçbilek, Sivas Kangal ve Zonguldak Çatalağzı termik santralleri tamamen, Manisa Soma Termik Santrali ise kısmi olarak kapatıldı. Ancak 31 Aralık 2019 tarihine kadar çevre uyum yükümlülüğü kapsamında kül atıklarını depolama sahalarının standartlarını da geliştirmeleri gereken termik santrallere son tarihten beş gün önce yönetmelik değişikliği yapılarak “atık muafiyeti” getirildi.

Yeni yılın başında bu santrallerin tehlikeli atıklarına getirilen muafiyeti “kıyak” olarak nitelendiren CHP Doğa Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca, “Düzenli Atık Depolama sahası standartlarına sahip olması gereken bu alanlar için yönetmelikte değişiklik yapılarak ‘üniversitelerin çevre ve inşaat mühendisliği bölümlerince çevresel tedbirleri içerecek şekilde hazırlanan kurumsal akademik rapor’ ile vahşi depolama yapmalarına göz yumuldu” dedi.

'KANUNA AYKIRI YÖNETMELİKLER ÇEVRECİLİK OYUNU OYNUYORLAR'

Santrallerin akademik raporla birlikte düzenli depolama tesisi onay belgesi ve il müdürlüğü uygunluk yazısı aranmaksızın “Düzenli Depolama” konulu çevre izin lisans başvurusu yapılabileceğini ifade eden Karaca, “Bu yönetmelikle, bacasına filtre taktıran ama atık depolama sahasına yatırım yapmayan santraller kurtarıldı. Yasada olan bir kural, yönetmelikle aşılmaya çalışıldı” diye konuştu.

Santrallere verilen sürenin dolmasından beş gün önce, 26 Aralık 2019 tarihinde yayımlanan yönetmelik değişikliği ile bacasına filtre taktıran ancak atık depolama sahası yatırımı yapmayan termik santrallere yönelik “kurtarma adımı” atıldığını ifade eden Karaca şunları kaydetti: “AKP yasada yer alan kuralı, yönetmelikle aşmaya çalışmıştır. Halk sağlığını tehdit eden, zehir saçan termik santrallerin vahşi depolama yapmasının önünü açmıştır. Şirketlerin yükümlülükten kaçınmasının garantörü gibi davranan AKP’ye hatırlatmak isteriz: Devletten teşviği halkın zehirlenmesine sebep olan şirketlere verdiniz, denetimsizlikle bugüne dek halkın zehirlenmesine göz yumdunuz. Şimdi de kapatmadığınız termik santrallerin vahşi depolamaya devam etmesi için kanuna aykırı yönetmelikle çevrecilik oyunu oynamaya devam ediyorsunuz. Hiçbir şey, hiçbir çıkar, hiçbir kâr halk sağlığından değerli olamaz.”

KAPATILAN TERMİK SANTRALLER TEŞVİK LİSTESİNDE

Kapatılan termik santrallerin Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) tarafından 2020 yılında kapasite kullanım mekanizması kapsamında teşvik alacak termik santraller arasında olduğunu belirten Karaca, 2019 yılının ilk dokuz ayında kapatılan Kütahya Seyitömer, Kütahya Tunçbilek, Sivas Kangal ve Zonguldak Çatalağzı ve kısmen kapatılan Manisa Soma termik santrallerine toplam 721 milyon TL’nin üzerinde teşvik verildiğini ifade etti.

'TERMİK SANTRALLER AŞAMALI OLARAK KALDIRILMALI'

Termik santrallerle ilgili gözden kaçan noktalara CHP MYK üyelerine sunduğu raporda yer veren Karaca, önerilerini de şu şekilde özetledi:

• İklim krizinin derinleşmesine neden olan tutum ve davranışlara karşı mücadeleyi de içeren tedbirlerle oluşturulacak samimi ve uygulanabilir bir eylem planı kapsamında fosil yakıtlara dayalı enerji modellerinden vazgeçilmeli, doğayı kirleten santrallerin kapatılma süreçleri planlı olarak yürütülmelidir.
• Fosil yakıtlara dayalı enerji modellerinden vazgeçilmeli, doğayı kirleten santrallerin kapatılma süreçleri planlı olarak yürütülmelidir.
• İklim değişikliği adil dönüşüm programı oluşturulup, kömür ve bağlı sektörlerdeki çalışanların yenilenebilir enerji temelli sektörlerde istihdamı sağlanmalıdır.
• Termik santral atıklarının depolandığı alanların, vahşi depolama yöntemi faaliyet göstermeye devam etmelerini öngören, kanuna aykırı yönetmelikten vazgeçilmeli; bu ünitelerin doğaya daha fazla kirlilik vermesinin önüne geçilmelidir.
• Söz konusu santrallerin bulunduğu şehirlerde kanser ve diğer hava kirliliğine bağlık hastalıklar yönünden seferberlik ilan edilmeli, yurttaşlar sağlık taramasından geçirilmeli, tedavi edilmelidir.
• Kapatılan termik santrallar, çevre ve kamu sağlığı gözetilerek, ilgili mevzuata uygun bir şekilde aşamalı olarak kaldırılmalıdır.