İskoç ortak İDO'da iptali 6 yıl önce duyurmuştu!

DUVAR - İstanbul Deniz Otobüsleri (İDO), daha önce 1 Aralık'ta durduracağını açıkladığı iç hat seferlerini yolcuların mağdur edilmemesi için sürdürme kararı aldı. 2011 yılında özelleştirilen İDO, özelleştirildikten 1 yıl sonra yine iç hat seferlerinin iptal edebileceği ihtimaliyle tartışma yaratmıştı. Konuyu gündeme getiren ise İDO'daki yüzde 30 pay sahibi olan İskoç yatırımcı Brian Souter...

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Mevlüt Uysal, iptal edilen kararın ardından "şirketin bir daha aksaklık çıkartması halinde gereğini yapacaklarını" söyledi. Uysal, "Ola ki benzer şey tekrar olsa Büyükşehir olarak bu bir kamu hizmetidir, vatandaşımızı yolda bırakmayız" dedi. Fakat İDO'nun iç hat seferlerini ekonomik gerekçelerle iptal etmek istemesinin arkasındaki isim olarak öne çıkan şirketin ortağı Souter, daha önce hatların rekabete açılmasının da "özelleştirmenin ruhuna aykırı" olduğunu söylemişti. Önümüzdeki günlerde şirketin İDO konusunda nasıl bir tavır takınacağı ise belli olacak.

İşte İDO'nun 2011'de Brian Souter ile başlayan süreci...

2011'DEKİ SÜREÇ...

2011 yılında İDO'nun özelleştirilmesi sürecinde yapılan ihalede, 861 milyon dolarlık bedelle Tepe-Akfen-Souter-Sera ortak girişim grubu kazandı. Dünya genelinde yaptığı yatırımlarla tanınan İskoçyalı ünlü girişimci Brian Souter'un adı bu ihale sonucunda Türkiye'de anılmaya başladı. İhale sonucunda Souter, İDO'da yüzde 30 pay sahibi oldu. O dönem Souter 'alkol, tütün, silah ve kumar gibi alanlara yatırım yapmıyor' şeklinde haberlere de konu oldu.

Yine aynı dönem Souter'ın, aynı zamanda toplu taşıma alanında 30'a yakın şirketinin bulunduğu, yatırımlarını "Souter Investment" adı altında gerçekleştirdiği belirtilirken İngiltere, Kanada ve ABD’de de faaliyetleri bulunduğu ifade edilmişti.

Dönemin İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Kadir Topbaş, özelleştirme sonrası '861 milyon dolarlık teklifi nasıl değerlendirdiği' sorusuna, kendilerinin hiçbir şekilde rakam telaffuz etmediklerini belirterek, şunları söylemişti:

“Niyetimiz şeffaf ve rekabetçi bir ortamı hazırlamak ve ciddi katılımları sağlamak. İlk defa bir belediye olarak da böyle bir özelleştirme ihalesi yapılıyor. Bu da çok önemli. Bu firmalar ciddi anlamda her şeyi değerlendirerek bu bedelleri ödüyorlar. Bu, İDO’nun tamamının satışı anlamına gelmiyor, yani 30 yıllık kullanma hakkını almış oluyorlar. Böylece 52 gemi, 31 iskele ve 18 hattın 30 yıllık kullanma hakkını aldılar. Olayı böyle görmek lazım, tamamen mülkiyeti, her şeyi verilmiş gibi değil.”

YENİ ORTAK 1 YIL SONRA UYARDI

Souter İDO'ya ortak olduktan sonra, İstanbul'da deniz ulaşımının rekabete açılmasına her zaman tepki gösterdi. 2012 yılında, yani İDO ihalesini aldıktan 1 yıl sonra Financial Times'a konuşan Souter, İDO'ya rakip hatların açılması halinde 'şehir hizmetine devam edemeyeceği'ni söylemişti. Aynı gazetedeki konuşmasında Souter, Bursa Belediyesi'nin rakip bir hizmet başlatmayı düşünmesinin 'kendisini dehşete düşürdüğünü' belirterek İDO'da ulaşım fiyatının yüksek tutulmasını da eleştirmişti ancak BUDO bir yıl sonra seferlerini başlattı.

Bu sözler İDO'nun 14 Kasım'da Bostancı-Bakırköy, Bostancı-Kabataş/Beşiktaş ve Adalar’dan oluşan iç hat seferlerini 1 Aralık 2018 tarihinden itibaren yapmayacağı açıklamasıyla yeniden gündeme geldi. Bu kararın gerekçesi ise ekonomik nedenler olarak belirtildi. Karardan yalnızca 2 hafta sonra İDO'ya ait gemiler satışa çıkartıldı. İDO gemilerinin satışa çıkarıldığı www.nautisnp.com adlı siteye ise bir süre sonra Türkiye’den erişim sağlanamadı. Herkes, İDO'nun 1 Aralık'ta iç hat seferlerini iptal edeceğini beklerken İDO geçen hafta bir açıklama yaparak karardan 'şimdilik' vazgeçeceğini, 'yapılan görüşmeler sonuçlanana kadar seferlerine devam edeceğini' açıkladı. Şimdi gözler Souter'in de aralarında bulunduğu ortakların İDO ile yapacağı görüşmelere çevrilmiş durumda.

İDO: Kararımız geri adım değil sadece erteleme

Souter: Eşcinsel karşıtı kapmanyanın lideri

2000 yılında İskoçya'da eşcinsel evlilikler için olumlu adımlar atıldı. Souter, kendi ülkesinde zaman zaman siyasete dışarıdan bulaşacak ciddi adımlar atan bir işinsanı olarak da biliniyor. 2000 yılında Souter, İskoçya’da yerel yönetimlerin eşcinselliği olağan gösteren politikalar üretmesini engelleyen 28 no’lu yasa maddesinin değiştirilmesini isteyen hükümete tepki gösterdi.

Souter, yasanın var olduğu şeklinde korunması gerektiğini savundu ve İskoçya tarihinin ilk posta ile yapılan referandumunu kendi hesabından finanse etti. Souter, seçmenlere 3 milyon 970 bin adet eşcinsellik referandumu oy pusulasının gönderilmesini sağladı. Yüzde 31.8 geçerli oydan yüzde 86.8’i eşcinsel karşıtı yasanın korunması konusunda görüş bildirince siyasi bir başarı kazanmış oldu.

İç hat için 2 kere iptal girişimi

İDO'nun faaliyetleri ile ilgili en güncel veriler 2015 yılında yayımlanan 'Tepe İnşaat Faaliyet Raporu'nda yer alıyor. İDO'nun 2015 yılında toplam 55 deniz aracından 24'ü deniz otobüsü, 20'si araba vapuru, 9'u hızlı feribot, 2'si hizmet gemisinden oluşuyordu.  Yine aynı raporda İDO'nun 2015 finansal ve operasyonel göstergelerinde şu rakamlar paylaşıldı:

• Ciro: 611.163.493 TL
• Yolcu Sayısı: 47.377.389
• Sefer Sayısı: 197.802
• Çalışan Sayısı: 1.288

İDO özelleştirildikten sonra 2 kez iç hatların iptal edilmesiyle gündeme geldi. Her ne kadar bu kararlar uygulanmasa da İDO, görüşmelerden olumlu sonuç alamazsa kararı uygulayacağını söylüyor.