'İhraç ederek dağıtmak istediler ama dağılmadık'

DİYARBAKIR - Diyar Emek Kırtasi'yede okulların açıldığını hatırlatan bir telaş var. Öğrencilerin ihtiyaç duyduğu türlü kalemlerden yardımcı ders kitaplarına, su kaplarından resim malzemelerine, her şey var Diyar Emek’te. Müşterilere yardımcı olan işletmecileri tanıyorum. Daha önce onları Eğitim Sen’in eylemlerinde görmüş, gazeteci olarak konuşmuştum pek çoğuyla. Şimdi onları kırtasiye malzemeleri satarken görmek biraz şaşırtıcı oluyor elbette.

Çocukları için kırtasiye malzemesi alanlar öğretmenleri şahsen tanımıyorlar. Ama onların Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edildiklerini biliyorlar. Yüzlerinden burada alışveriş yapıyor olmanın huzurunu okumak mümkün. Küçük kızıyla dükkana giren bir kadın, içeri girerken öğretmenlere, “İki gün önce de geldim ama dükkanı bir türlü bulamadım” dedi. Adresi iyice öğreninceye kadar iki gün beklemiş, çocuğu için okul alışverişine öyle çıkmış.

Diyar Emek’i işletenlerden Sadrettin Kaya ile konuşacağız, ama iki genç kadının alışverişi uzun sürüyor. Anaokuluna bu yıl başlayacak yeğenleri için alışveriş yaptıklarını öğreniyorum. Öğretmenlerden biri, “Anaokuluna ve 1. sınıfa başlayan çocukların ihtiyacı çok oluyor” diyerek bu uzun süren alışverişi izah ediyor. “Bilerek mi geldiniz buraya” diye soruyorum genç kadınlara. “Evet” diyorlar, “Hocalarımıza destek olmak için buraya geldik.”

İHRAÇ EDİLİNCE İNTİHAR EDENLER OLDU

Sadrettin Kaya 23 yıl öğretmenlik yaptı. Bir dönem Eğitim Sen Diyarbakır Şubesi Başkanlığı görevini de üstelenen Kaya, “Bir gün baktık ki bir liste hazırlamışlar, binlerce insanla birlikte bizi de açığa almışlar” diyor. Aylarca açıkta bekletildikten sonra öğretmenliğe geri almışlar Kaya’yı. Birkaç ay çalıştıktan sonra, başka bir KHK ile ihraç ediliyor meslekten.

Sadrettin Kaya, Diyar Emek Kırtasiye'nin kuruluş hikayesini anlattı.

Kaya, “İhraç edilince büyük bunalım yaşayan arkadaşlarımız oldu, değişik şehirlerde intihar edenler oldu. Bazıları ise ekonomik anlamda ayakta durabilmek için yıllarca yaptıkları meslekle hiç ilgisi olmayan işlere girdiler” diyor. İhraç edilenlerin ya da açığa alınanların mümkün olduğunca dayanışma içinde olduğunu belirten Kaya, içinde bulunulan sürece ancak dayanışmayla karşı durulabileceğine dikkat çekiyor.

‘BİZİ CEZALANDIRMAK İSTEDİLER’

Diyar Emek’e 2’si sağlıkçı, diğerleri eğitimci 35 kişinin katkısıyla açıldı. Kaya, 35 kişinin bir araya gelişini şöyle anlattı: “Emekçileri açığa alarak ya da ihraç ederek cezalandırmak istediler. İstediler ki dağılalım, örgütlü bir güç olmayalım. İşsiz kalan arkadaşlarımız arayış içine girdiler yeni bir iş için. Biz de 35 kişi birlikte bir iş yapmak istedik. Bir lokanta açsak 2-3 kişi bir arada olacaktık. Kırtasiye bir arada durmanın imkanını veriyordu. Ayrıca biz eğitimciyiz, öğrencilerimizden uzaklaştırıldık ama onlara kırtasiye işiyle bile olsa yakın durabilirdik. Onlara çeşitli konularda yardımcı olabileceğimiz bir iş istemiştik. En uygunu kırtasiye dükkanı oldu.”

YASAL HAK İHRAÇ NEDENİ OLDU

Şehirlerde çatışmalar sürerken, 29 Aralık’ta “Çocuklar ölmesin” diye eylem yaptıklarını söyleyen Kaya, şöyle konuştu: “Şehirlerde çatışmalar sürüyordu. KESK, DİSK ve diğer sivil toplum örgütlerinin desteklediği bir eylem yaptık. ‘Çatışmalar dursun, çocuklar ölmesin’, ‘Anadilde eğitim haktır’ dedik ve gelir dağılımının hakkaniyetle yapılmasını talep eden bir eylemdi. O zaman da hakkımızda soruşturmalar açıldı ama yasal hakkımızı kullandığımız için bir şey çıkmadı. OHAL ilan edildikten sonra bize yöneldiler. İhraç olduk ama hâla aynı şeyleri düşünüyoruz. Çocuklar ölmesin, anadilinde eğitim yapsın talebimiz devam ediyor, çünkü bu haktır.”

Sadrettin Kaya, 35 kişinin bir araya gelerek kırtasiye açmasının nedenlerinden birinin de “dağılmamak” olarak tarif ediyor. “Dağılmak istemedik. Sendikada nasıl birlikte hak ve emek mücadelesi verdiysek bundan sonra da bir arada olalım istedik. Arkadaşlarımız geliyor hem alışverişe hem de ziyarete. Burayı 35 kişi kurdu ama daha çok insanın emeği var.”

‘BU İŞİ DE EN İYİ ŞEKİLDE YAPACAĞIZ’

Kırtasiye malzemelerini toptancıdan alıp müşterilere satmak, esnaflık yapmak hiç kuşku yok ki maharet ister. Yıllarca eğitimci ve sağlıkçı olarak çalışan insanların esnaflık sürecine uyum sağlaması kolay olmasa gerek. Kaya, “Dost” olarak tarif ettiği yayınevlerinden söz ederek onların katkısını belirtiyor. Kırtasiye aldıkları yerler için “Hem işle ilgili fikir verdiler hem de ödemede kolaylık sağladılar” diyen Kaya, “Bu işi de öğreneceğiz ve en iyi, en dürüst şekilde yapacağız” diyor iddialı bir şekilde.

Bazı kırtasiye malzemelerinin çocukların sağlığını etkilediğine dikkat çeken Kaya, “Öğretmenlik yaparken hem öğrencileri hem velileri uyarıyorduk, özellikle ucuza satılan kırtasiye malzemeleri çocukların sağlığını olumsuz yönde etkiliyor. Bazı malzemelerde kanserojen maddeler var örneğin. Şimdi de buna dikkat ediyoruz, çocukların sağlığını etkileyecek malzemeler satmıyoruz” diyor.

ASIL İŞ DAHA SONRA

Diyar Emek projesinin konuşulduğu ilk zamanlarda, kırtasiye malzemeleri satmanın yanı sıra iki şey yapmayı da tasarlamışlar. Biri soru kitapları hazırlayıp kitaplaştırmak, diğeri de çocuklarla birlikte ücretsiz soru çözme programı. Ama bu iki proje içinde henüz zamana ihtiyaç var. Kaya, “Üst katı çocuklarla soru çözmek için hazırlamayı tasarlıyoruz ama bunun ekonomisini hazırlayamadık. Masalar, sandalyeler ve benzeri şeyler lazım, bu nedenle erteledik şimdilik.”

Kitap hazırlamak içinde biraz zamana ihtiyaç var. Kaya’nın söylediğine göre soru kitabı, yardımcı ders kitabı gibi kitaplar hazırlayabilecek çok arkadaşları var. “Şirketin yayıncılık yapma hakkı da var” diyen Kaya, ileride bu konuda çalışacaklarını belirtiyor.

Hukuksuz bir şekilde ihraç edildikleri için mesleklerine geri dönmek için mücadele edeceklerini kaydeden Kaya, bir gün işlerine geri döneceklerine inandığını da ekledi sözlerine.

Yazıyı bitirirken, kolektif bir emekle açılan Diyar Emek Kırtasiye’nin eski stadyumun karşısındaki Kışla Caddesi üzerinde olduğunu da belirtmeliyim.