Ayasofya cami oldu, Bizans kongresi İstanbul'dan gitti

DUVAR - 2021’de ikinci kez İstanbul’da yapılmasına karar verilen Uluslararası Bizans Çalışmaları Kongresi iptal edildi. Ayasofya’nın camiye çevrilmesi kararının ardından, Uluslararası Bizans Çalışmaları Komitesi’nde (AIEB) organizasyondan sorumlu uzmanlar, etkinliğin İstanbul’da yapılmamasına karar verdiler. Kongrenin başka bir ülkede gerçekleştirileceği 19 Temmuz 2020’de duyuruldu. Oysa 2016’da Belgrad’da yapılan kongrede, uluslararası uzmanlar gelecek kongrenin İstanbul’da düzenlenmesine oy çokluğuyla karar vermişti. Peki Bizans çalışmaları Türkiye’de ve dünyada ne zaman başladı?

Bizans’ın Osmanlı ile iç içe geçen kültürel mirası, Osmanlı’nın son döneminde Batı’ya paralel olarak araştırma konusu haline geldi. Osman Hamdi Bey’in devamı olan jenerasyon, arkeoloji ve müzecilik konusunda uluslararası çaba sarf eden isimlerdi. Bu çabalar, 1955’te 10. Uluslararası Bizans Kongresi’nin ilk kez İstanbul’da yapılmasını da sağlamıştı.

Bizans çalışmaları bilimsel bir disiplin olarak 19.yüzyılda başladı. 1892’de Karl Krumbacher, akademik formatta ilk Bizans dergisini (Byzantinische Zeitschrift) çıkardı. 1894’te Rusya’da Vasily Grigorievich Vasilievsky aynı şekilde bir Bizans dergisi (Vizantijskij Vremennik) yayınlamaya başladı. Krumbacher, 1897’de Münih Üniversitesi’nde bir Bizans enstitüsünü kurdu. 1899’da ise Sorbonne’da Charles Diehl tarafından ilk Bizans Çalışmaları kürsüsü kuruldu.

Romanyalı akademisyen Nicolae Iorga’nın girişimiyle 1924’te ilk uluslararası Bizans kongresi Bükreş’te düzenlendi. Bu uluslararası kongrenin ikincisi 1927’de Belgrad’da, üçüncüsü 1930’da Atina’da, dördüncüsü 1934’te Sofya’da, beşincisi ise 1936’da Roma’da gerçekleşti. Sofya’daki kongrede bir komite belirlendi ve sonraki etkinlikler bu komite tarafından organize edildi. (Görsel: Sofya’daki Saint Sophia Kilisesi)