Geçen haftanın hak ihlalleri (19-26 Mart): Meğer ifade özgürlüğü varmış!

Şenal Sarıhan*

Bu hafta Yeni Türkiye’de; “Komünist öğrencilere” okuma şansı, “Bizden olmayan”a kadro, “Alkol satanlara” ekmek verilmeyeceği ortaya çıktı.

Bağımsız Yargı’nın Yeni Türkye’deki durumunu gösteren fotoğraf ise; hâkim ve savcı atamalarının yapıldığı Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndaki törende hükümeti ayakta alkışlayan yeni hakim ve savcılar oldu.

Yeni Türkiye’de yine sosyal medya paylaşımları ve protesto hakkını kullanmaları nedeniyle STK temsilcileri, öğrenciler, akademisyenler ve yurttaş gözaltına alınıp yargı önüne çıkartılırken aslında “ifade ve düşünce özgürlüğü” de varmış denilen bir olay yaşandı: Bu kez davalı Cumhurbaşkanı Erdoğan’dı!

ERDOĞAN: 'KOMÜNİST, VATAN HAİNİ, TERÖRİST GENÇLERE OKUMA HAKKI VERMEYECEĞİZ'

Boğaziçi Üniversitesi’nde Afrin harekatı için lokum dağıtan gruba, “savaşın lokumu olmaz” diyerek tepki gösteren öğrenciler, 22 Mart’ta gözaltına alındı.

Cumhurbaşkanı, AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Boğaziçi Üniversitesi öğrencileriyle ilgili, “Zaman zaman Beyoğlu sokaklarında da arzı endam ettiklerini gördüğümüz bu marjinaller edepleriyle durdukları müddetçe bu ülkenin renklerinden biri olarak kalabilirler… Bir üniversitemizde şehitlerimizin hatıralarını yad etmek için düzenlenen etkinliğe tahammül edemeyen zihniyet, bu ülkeye ve millete ait değildir… Regaip öncesinde lokum dağıtanlara kalkıp farklı bir şekilde davrananlara haddini bildirmek birinci derecede benim ve devletin görevidir. Okul koridorlarında, kantinlerinde, bahçelerinde adeta terör estiren bu çapulculara kesinlikle meydanı bırakmayacağız… O komünist, o vatan haini terörist gençler onların masalarını dağıtıyor. O terörist gençlerle ilgili her türlü çalışmayı yapıyoruz. Bu gençlere üniversitede okuma hakkı vermeyeceğiz … Ve bu terörist öğrencileri kamera çekimlerinde bulup, çıkarıp onlara da gereğini yapacağız… kulaklarından tutar ait oldukları yere fırlatırız” dedi.

Erdoğan’ın sözlerinin ardından bazı öğrencilerin evlerine ve yurtlara polis operasyonu düzenlendi, öğrenciler gözaltına alındı.

BURSA BELEDİYESİ: ALKOLLÜ İÇKİ SATANLARA EKMEK YOK

Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraklerinden Bursa Ekmek Sanayii (BESAŞ), alkollü içki satışı yapılan yerlere ekmek verilmeyeceğini duyurdu.

Türkiye’nin üçüncü büyük ekmek üretim tesisi BESAŞ’tan 14 Mart 2018’de bayilere gönderilen ‘alkol satışı’ konulu yazıda, ”BESAŞ yönetiminin bayiliklerle ilgili olarak 2016 yılında aldığı kararlardan biri de, BESAŞ bayiliği talep eden yerde, alkol satışının yapılmaması hususundadır. Bu karar neticesinde yeni bayilik başvurularında bu kural göz önünde bulundurularak bayilikler verilecektir” denildi.

“BİZDEN OLMAYAN”A İŞ YOK !

Oldukça tartışmalı bir şekilde hayata geçirilen bazı taşeron işçilerine kadro şansı veren düzenlemenin mülakat uygulamasında skandal sorular sorulduğu ortaya çıktı.

Kadroya geçiş hakkı kazanmak için katıldığı sözlü mülakatta işçilere “Reis kimdir? İzmir Valisi’nin adı nedir?” gibi sorular soruldu.

İşçilere yöneltilen diğer sorular ise şöyleydi: “ Çanakkale zaferinin tarihi kaçtır? 15 Temmuz 2016 zaferi ne zaferidir? 15 Temmuz’un ilk şehidi kimdir? Halisdemir’in memleketi neresidir? İstiklal Marşı ne zaman kabul edilmiştir? Sağlık Bakanı kimdir? Afrin harekatının komutanı kimdir? Başkomutan kimdir? Dönemin cumhurbaşkanı kimdir? Dönemin başbakanı kimdir?”

Oysa, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın 1 Ocak 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğinin 14. ve 39. maddelerine göre ;“Sınav soruları çalışanların iştigal ettiği konulardan seçilir… Sınavlarda sorulacak sorular, çalışanların iştigal ettikleri görevlerle ilgili konularda, yürütmekle yükümlü oldukları vazifelerdeki yetkinliklerini ölçmeye yönelik ve eğitim düzeylerine uygun olarak sınav kurulu tarafından hazırlanır” biçimindeydi. Ancak, işçilere alanlarından hiçbir soru sorulmadığı iddia edildi.

YARGI, YÜRÜTMEYİ AYAKTA ALKIŞLADI

Hâkim ve savcı atamalarının yapıldığı Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndaki tören, yargı ve yürütme arasındaki ilişkiyi bir kez daha gösterdi. Yeni atanacak olan hakim ve savcılar, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Başbakan Binali Yıldırım’ı ayakta karşıladı, her sözünü alkışladı. 5 Mart’ta yapılması beklenen, ancak atanacak olan bin 300 hâkim ve savcının 173’ünün güvenlik soruşturmalarından geçememesi üzerine ertelendi.

MEĞER İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ DE VARMIŞ!

Barış Akademisyeni Badem’in Erdoğan hakkında açtığı hakaret davası, ‘ifade özgürlüğü’ gerekçesiyle reddedildi.

Barış Akademisyenleri’nden Candan Badem’in, “Bu suça ortak olmayacağız” isimli bildiriden sonra AKP’li Erdoğan’ın kullandığı “alçak, zalim, kapkaranlık, cahil, tiksinti verici, vatan haini, lümpen, terör örgütünün maşası, ahlaksız, mandacı artığı, ruhu kirlenmiş” sözlerine karşı açtığı hakaret davası istinaf mahkemesinde reddedildi. Mahkeme, Erdoğan’ın akademisyenlere yönelik sözlerinin, “ifade ve düşünce özgürlüğü” kapsamında olduğuna hükmetti.

CUMHURBAŞKANI’NA HAKARETTE BU HAFTA: ZUHAL OLCAY’A HAPİS

Sanatçı Zuhal Olcay, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a hakaret ettiği iddiasıyla 10 ay hapis cezasına çarptırıldı. Sabıkası bulunan Olcay'ın cezası ertelenmedi.

İstanbul Kadıköy'de bir mekanda 5 Ağustos 2016 tarihinde sahne alan sanatçı Zuhal Olcay, “Boş vermişim dünyayı” isimli şarkısını söylediği sırada müziğe uyumlu bir şekilde “Recep Tayyip Erdoğan hepsi boş, hepsi yalan, bir gün hayat bitecek dersin görmüşüm rüya” şeklinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a yönelik sözler sarf etti. Olcay'ın bu sırada bir de el hareketi yaptığı belirtildi. 7 Ağustos tarihinde 155 Polis İmdat ihbar hattına yapılan şikayet üzerine Kadıköy Emniyet Müdürlüğü'nce sanatçının şarkı söylediği gecenin video görüntüleri incelenip düzenlenen evrakla birlikte Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderildi. Zuhal Olcay hakkında, 'alenen Cumhurbaşkanına hakaret' suçunu işlediği gerekçesiyle 1 yıl 2 aydan 4 yıl 8 aya kadar hapis cezası istemiyle dava açılmıştı.

AİHM: ALPAY VE ALTAN'IN HAKLARI İHLAL EDİLDİ

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, akademisyen-yazar Mehmet Altan ile yazar Şahin Alpay’ın özgürlük ve güvenlik hakkı ile ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetti. İhlal kararı veren mahkeme, 21 bin 500 euro manevi tazminat ödenmesini de kararlaştırdı.

Mehmet Altan’ın 12 Ocak 2017, Şahin Alpay’ın ise 28 Şubat 2017’de yaptıkları başvurular, AİHM 2'nci Dairesi’nce 20 Şubat’ta karara bağlandı.

PİR SULTAN KÜLTÜR DERNEĞİ YÖNETİCİLERİ TUTUKLANDI

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Genel Başkan Yardımcısı Erol Yeter, Erzincan Şube yöneticisi Akın Demir, PSAKD üyesi Murat Demiray, Doğan Şimşir, Refahiye ve Ula ilçelerine bağlı Gölköy, Söğütlü, Kızıleniş köylerinden üç muhtar ve 80 yaşındaki A.S. ve V.S. adlı çiftin de bulunduğu 16 kişi, bir itirafçının beyanları doğrultusunda “terör örgütüne üye olmak, terör örgütü propagandası yapmak” suçlamalarıyla tutuklandı.

PSAKD Genel Başkan Yardımcısı Erol Yeter’e bu suçlamalara ek olarak sosyal medya paylaşımları nedeniyle “cumhurbaşkanına hakaret, halkı kin ve nefrete sevk etmek” suçlamaları da yöneltildi.

HDP MYK ÜYESİ AĞAOĞLU TUTUKLANDI

Tekirdağ'daki Newroz kutlamasında gözaltına alınan HDP MYK üyesi Gülsüm Ağaoğlu, adliyeye sevk edildi. Ağaoğlu'nun tutuklanmasına karar verildi.

HDP Tekirdağ İl Başkanlığı tarafından dün Ergene’de düzenlenen Newroz kutlamasında konuşan HDP MYK üyesi Gülsüm Ağaoğlu konuşması nedeniyle, beş kişi de “terör örgütü propagandası” yaptıkları gerekçesiyle gözaltına alınmıştı.

SOSYAL MEDYA PAYLAŞIMLARI NEDENİYLE ALTI KİŞİ TUTUKLANDI

Adana'nın Ceyhan ilçesinde, sosyal medya paylaşımları gerekçesiyle gözaltına alınan 14 kişiden altısı, çıkarıldıkları mahkeme tarafından "örgüt propagandası" ve "Cumhurbaşkanına hakaret" suçlamasıyla tutuklandı.

Sosyal medya üzerinden "örgüt propagandası yaptığı" ve "Cumhurbaşkanı Erdoğan'a hakaret ettiği" öne sürülen ikisi çocuk 14 kişi polis tarafından gözaltına alınmıştı.

DİYARBAKIR’DA STK TEMSİLCİLERİNE GÖZALTI

Savaşın "halk sağlığı sorunu" olduğunu açıklayan hekimler, gözaltına alınmaya devam etti. Bu hafta SES Diyarbakır Şube Eş Başkanı Recep Oruç, SES Şube Sekreteri Mehmet Nur Ulus, Diyarbakır Tabip Odası Eş Başkanı Mehmet Şerif Demir ve Diyarbakır Eğitim-Sen 1 No’lu Şube Mali Sekreteri Şenay Koç; siyasi parti, STK, sendika ve meslek odalarıyla birlikte Afrin’e ilişkin açıkladıkları deklarasyon gerekçesiyle gözaltına alındı.

NEVRUZ GÖZALTILARI

İstanbul ve Ankara’da Nevruz kutlamaları öncesi yapılan ev baskınlarında aralarında gazeteciler Selami Aslan ve Duygu Erol’un da bulunduğu çok sayıda kişi gözaltına alındı.

Gözaltına alınanlar hakkında “Sosyal medya paylaşımları ve kargaşa çıkaracaklarına yönelik ihbar” olduğu iddia edildi.

ÖĞRENCİ GÖZALTILARI

Ankara’da aralarında Öğrenci Kolektifleri, FKF, Gençlik Muhalefeti üyelerinin de bulunduğu çok sayıda üniversite öğrencisinin evine baskın düzenlendi ve gözaltına alındı.

GÖZALTILARI PROTESTO EDENLERE GÖZALTI

Aralarında Eş Genel Başkan Dilşat Aktaş’ın da olduğu 18 Halkevi üyesinin gözaltına alınmasını protesto etmek isteyen Adana Halkevi üyeleri göz altına alındı. İnönü Parkı’nda bir araya gelen Halkevleri üyelerine OHAL gerekçe gösterilerek basın açıklaması yapmanın izne tabi olduğunu söyleyen polis Halkevleri üyelerini darp ederek gözaltına aldı.

POLİSİN SAÇINI KÖKÜNDEN KOPARDIĞI GRUP YORUM ÜYESİNİN DOSYASI İŞLEMDEN KALDIRILDI

Bolu T Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan Grup Yorum üyesi Bergün Varan’ın 30 Mayıs 2017’de gözaltında uğradığı muamele sonucu saçlarının kökünden koparılmasıyla ilgili dosya işlemden kaldırıldı.

SARISÜLÜK DAVASI’NDA KARAR

Gezi Direnişi sırasında Ethem Sarısülük'ün ölümüne ilişkin davada, daha önce verilen kararın Yargıtay tarafından bozulmasının ardından yeniden hakim karşısına çıkan sanık polis memuru Ahmet Şahbaz'a 2 yıl 1 ay hapis cezası verildi, mahkeme, cezayı adli para cezasına çevirdi.

Daha önce Aksaray'da görülen davada, Ethem Sarısülük'ün ölümüne ilişkin "Meşru müdafaada kastı aşarak ölüme neden olma" suçundan 1 yıl 4 ay 20 gün hapse mahkum edilen polis memuru Ahmet Şahbaz, Yargıtay 1'inci Ceza Dairesi'nce kararın bozulmasının ardından yeniden yargılandı

6 YAŞINDA ÇOCUKLA EVLENİLEBİLİR DİYEN YILDIZ’I PROTESTO EDENLER HAKİM KARŞISINDA

‘6 yaşında çocukla evlenilebilir’ diyen Nurettin Yıldız’ı protesto eylemine katıldığı için 21 kişiyle yargıç karşısına çıktı.

Sinop Üniversitesi’nden ihraç edilen Yrd. Doç. Dr. İrfan Mukul’un da aralarında bulunduğu 22 kişinin, Sinop’ta, altı yaşındaki kız çocuğunun evlenebileceğini ileri süren Nurettin Yıldız’ı protesto ettikleri için yargılandığı dava Nisan ayına ertelendi. Eğitim Sen’li öğretmenler, KESK üyeleri ve onlarca Sinoplunun katıldığı eylem, 12 Mayıs 2016’da yapılmıştı. Gözaltına alınanlar bir gün nezarette tutulmuştu.

İŞ CİNAYETLERİ

SOMA DAVASI

Manisa'nın Soma ilçesinde 13 Mayıs 2014 yılında yaşanan ve 301 madencinin hayatını kaybettiği faciaya ilişkin beşi tutuklu 51 sanıklı davanın 21'inci duruşması görüldü. Mütalaasını açıklayan Savcı, Soma Kömür İşletmeleri AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gürkan ile Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Yiğit'in tutuklanmasını, 33 sanığın beraatini, aralarında Ertan Ersoy, Hilmi Kazık, Mehmet Ali Günay Çelik ve Yasin Kurnaz'ın da bulunduğu 11 sanığın ise "Taksirle birden fazla kişinin ölümü ile birden fazla kişinin yaralanmasına neden olma" suçundan cezalandırılmalarını talep etti.

16 yıllık AKP iktidarında ise en az 1645 maden işçisi yaşamını yitirdi.

10 İŞÇİNİN “BEDELİ” 60 BİN LİRA

Mecidiyeköy’de Torun Center inşaatında 10 işçinin asansör boşluğüna düşmesiyle can verdiği faciaya ilişkin davada dokuz sanık, sekiz yıl dört ay hapis cezasına çarptırıldı. Mahkeme, bu sekiz yıl dört ay hapis cezasını da, ‘sanıkların suçu taksirle işlemeleri ve tali kusurlu olmaları’ gerekçesiyle günlüğü 20 liradan 60’ar bin 800’er lira adli para cezasına çevirdi.

PATRONLAR YARGILANMADI

10 işçinin can verdiği faciaya ilişkin soruşturmada Torunlar GYO Yönetim Kurulu Başkanı Aziz Torun, Torunlar GYO Yönetim Kurulu Üyesi Yunus Emre Torun, Yönetim Kurulu Başkan Vekili Mehmet Torun, Torunlar GYO Muhasebe Müdürü Lütfü Vardı, Torunlar İnşaat Satın Alma Müdürü Abdülvahit Kaplan, Torun Center Proje Koordinatörü Tuncel Akarçay, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Haluk Okur’un yanı sıra Bektaş Ateş ve Özmen Özmenoğlu hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmişti.

BABADAN OĞULA MİRAS!

Düzce'de bir inşaatta doğalgaz hattı döşenmesi sırasında elektrik akımına kapılan 32 yaşındaki işçi Melih Akdağ yaşamını yitirdi. Akdağ'ın babasının da 1992 yılında 32 yaşındayken iş kazasında öldüğü öğrenildi.

Bu hafta iş cinayetlerinde ise dokuz emekçi yaşamını kaybederken 11 emekçi de yaralandı.

POLİS OTOSUNDA TECAVÜZ

Beylikdüzü'nde 2,5 ay önce görev başındayken ekip otosunda P.T. isimli kadına tecavüz ettiği iddia edilen polis memuru S.E. (27) hakkında "Nitelikli cinsel saldırı" suçundan 12 yıldan 18 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı. Olay günü ekip otosunda bulunan diğer polis memuru R.Y. (28) hakkında ise "Nitelikli cinsel saldırı suçuna yardım etme" ve "Kamu görevlisinin suçu bildirmemesi" suçlarından 6 yıl 6 aydan 11 yıla kadar hapsi istendi.

YEĞENİNE TECAVÜZ EDEN DAYININ SAVUNMASI: O DA BENİ TAHRİK ETTİĞİ İÇİN BENİM KADAR SUÇLU

Erzurum'da, ablasının 24 yaşındaki kızına tecavüz edip, doğan çocuğun DNA raporu ile babası olduğu belirlenen Abdulkadir İ. (42) 'nitelikli cinsel saldırı ve zincirleme şekilde tehdit' suçlarından 23 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı. 'İyi hal' indirimi uygulanmayan Abdulkadir İ., "Ben ne kadar suçluysam o da beni tahrik ettiği için en az benim kadar suçlu" dedi.

CEZAEVİ NÜFUSUNDA REKOR ARTIŞ

Avrupa Konseyi ile Lozan Üniversitesi tarafından ortaklaşa hazırlanan ve 2016 yılında Avrupa cezaevlerinin durumunu gösteren istatistikler Strasbourg’da açıklandı. İstatistikler, 2006-2016 döneminde tutukluluk oranının en çok arttığı ülkenin Türkiye olduğunu gösteriyor. Bu dönemde Türkiye’de tutukluluk oranı yüzde 161,7 artış gösterdi.

DİJİTAL SANSÜR DÖNEMİ BAŞLADI

Yeni Türkiye’de bu hafta basın, ifade ve düşünce özgürlüğünün gerilemesine neden olacak iki önemli gelişme yaşandı.

TBMM'de bu hafta kabul edilen yasal düzenlemeyle internet üzerinden yayın hakkı ve lisansıyla yapılan video yayınlarına Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) denetimi getirildi. Artık RTÜK, uygun görmediği, yayın hakkı ya da lisansı bulunmayan veya hak ve lisansları iptal edilen yayıncıların içeriklerine yayın yasağı uygulayabilecek. RTÜK'ten gelen talep üzerine sulh ceza hakimliği 24 saat içinde duruşma yapmaksızın talebi karara bağlayacak ve bu karara Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz edilebilecek.

“TEK MEDYA, TEK SES, TEK HABER”

Türkiye medyasının en büyük grubu olan Doğan Medya Grubu iktidara yakınlığı ile bilinen Demirören Grubu’na satıldı.

Erdoğan'ın defalarca ağır ifadelerle hedef aldığı, son olarak önceki hafta, hapse girmesine neden olan hakkındaki siyaset yasağını 24 Eylül 1998'de "Muhtar bile olamaz" başlığıyla duyuran Hürriyet'i işaret ederek "28 Şubat davasında yargılanmalılar" mesajı verdiği Doğan Grubu, Nisan 2011'de Milliyet ve Vatan'ı, internet siteleri dâhil bütün haklarıyla toplam 74 milyon dolara Demirören-Karacan ortaklığına satmıştı. Demirören Grubu, daha sonra Milliyet ve Vatan'ın tek başına sahibi olmuş, dönemin başbakanı Tayyip Erdoğan, Erdoğan Demirören'in sahibi olduğu medya grubunun başına kimi getireceğini kendisine sorduğunu gazetecilere açıklamıştı.

Erdoğan Demirören, "İmralı Zabıtları" haberine sinirlenen Cumhurbaşkanı Erdoğan'a "patron" diye hitap ettiği telefon konuşmasında ağlamasıyla da gündeme gelmişti.

* CHP Ankara Milletvekili

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkan Vekili