Narcos’tan siyaset dersleri!

Barış Soydan* 

Devlet, silah kullanma tekelidir. Alman sosyolog Max Weber, devleti böyle tanımlamıştı. Devletin bunun dışındaki tüm fonksiyonları, başka kurumlar tarafından da yerine getirilebilir. Adalet mi dediniz? Aşiret reisleri ve mafya babaları da adalet dağıtır. Ve tabii arabulucular ve hakemler de. Eğitim ve sağlık mı? Vatandaşlarına eğitim ve sağlık sağlamak, kıta Avrupa’sında devletin görevleri arasında yer alır. Ama Amerika’da hastalandığınızda özel sağlık sigortanız yoksa kaderinizle baş başa kaldınız demektir. (Obama sağlık reformuyla bunu değiştirmeye çalıştı ama Trump’ın sistemi eski haline döndürme vaadiyle sevildiğini hatırlatmama gerek yok.) İş, ekmek mi dediniz? Evet, Sovyetler Birliği devletinin görevlerinden biri vatandaşlarına iş ve ekmek sağlamaktı ama o geçmişte kaldı… Bir devleti, silah kullanma tekeli devlet yapar. Escobar’ın anlayamadığı şey buydu.

SONUN BAŞLANGICI...

Narcos’un başına dönelim: Pablo Escobar liderliğindeki Medellin Karteli’ni Kolombiya devletinden ayıran özellik neydi? Aslında hiç bir sey. Kartel, Medellin’de devletin fonksiyonlarının çoğunu yerine getiriyordu. Kendince adalet dağıtıyor, yani racon kesiyordu; yoksullar için spor tesisleri, kilise ve hatta koca bir mahalle yaptırmıştı; kanun koyuyor ve tetikçi “Sicario”ları aracılığıyla uyguluyordu. “Ben devletim” demişti Fransa Kralı 14. Louis. Escobar’ın Medellin’deki pozisyonu 14. Louis’den pek de farklı değildi.

Escobar’ın, Medellin’in yoksul mahallelerinde hatırı sayılır bir desteği de vardı. Bu destekten aldığı cesaretle senatörlüğe adaylığını koymuş, kazanmış, gözünü Kolombiya Cumhurbaşkanlığına dikmişti.

Ama işte bu, Kolombiya devletinden rol çalmaya kalkması, Cumhurbaşkanlığına adaylığını koyarak, Medellin Karteli’yle Kolombiya devletini birleştirmeye çalışması, Narcos dizisinin anlatıcısı Amerikan uyuşturucuyla mücadele kurumu DEA ajanı Murphy’ye göre, Escobar için sonun başlangıcı oldu.

Ama Escobar’ın sonu kolay gelmeyecekti. Narcos’ta bütün bir sezon, Escobar’ın, Kolombiya devletinin hamlelerini nasıl boşa çıkardığını, onu her seferinde nasıl ters köşeye yatırdığını izledik. Escobar’ın hamle üstünlüğü, kendi kurallarını kendisinin koyuyor olmasından geliyordu. (“Devlet benim.”) Sınır tanımıyordu: Bir seferinde Avianca Hava Yolları’nın uçağının sabotajla düşürülmesi emri bile vermişti.

İSTİSNA HAKKI

Köşeye sıkışan Kolombiya Devleti, çareyi, Nazi’lerin hukuk profesörü Carl Schmitt’in “istisna hakkı” dediği şeyde bulacaktı. Carl Schmitt, istisna hakkını şöyle tanımlamıştı: “Egemen, olağanüstü hale karar verendir.” Kolombiya Devleti, “bekası” için istisna hakkını kullanmaya, kendi koyduğu kuralların dışına çıkmaya karar vermişti. Ormanda solcu FARC gerillalarına karşı kirli bir savaş yürüten sağcı paramiliter Castano Grubu, dizinin ikinci sezonunda Kartel’e savaş açarak Medellin’e girdi. Kirli yöntemleriyle devletin yardımına koşmuşlardı. Suçlu, suçsuz, genç, yaşlı, çocuk demeden, Escobar yanlılarını öldürmeye başladılar.

Yine de Amerika Birleşik Devletleri yardım etmese, Carl Schmitt’in istisna hakkı da Kolombiya devletini kurtaramazdı. Şili’de seçilmiş Cumhurbaşkanı Allende’nin, CIA destekli bir darbeyle devrilmesinden tanıdığımız “Amerikan, parmağı” Escobar’a karşı da harekete geçmişti. Medellin’e giren Castano grubuna, infaz edilecek kişilerle ilgili istihbaratı, ABD narkotikle mücadele dairesi ajanı Pena veriyordu.

İstisna hakkı işe yaradı, Kolombiya Devleti, ikinci sezonun sonunda Medellin Karteli’ni yıkmayı başardı.

Üçüncü sezon 1 Eylül’de yayına girdi. Bu kez devletin karşısında, “asıl devlet benim” diyen Escobar değil, ilk iki sezonda sınırlarını biliyormuş izlenimi veren Cali Karteli lideri Gilberto Rodriguez Orejuela var. Escobar’dan daha “akıllı” bir insan olduğu şüphe götürmez ama hikayesi Escobar’ın yerini tutacak mı, göreceğiz. Bayramın bitmesine daha var. Hep birlikte ekran karşısına geçelim!

*Gazeteci