Fenerbahçe kaç formayla 'MesutOl'abilir?

DUVAR - Fenerbahçe’nin Arsenal’den transfer ettiği Türk asıllı Alman futbolcu Mesut Özil futbolu kadar maliyetiyle de konuşuluyor. Önceki gün yeni takımıyla 3.5 yıllık sözleşme imzalayan Özil, memleketi Zonguldak'ın plakasını işaret eden '67' numaralı formayı da sırtına geçirdi. Peki bu forma ne kadar satılacak?

Konuyu gündeme getiren Sözcü gazetesinden Sercan Hamzaoğlu’nun haberine göre, Fenerbahçe Mesut Özil’in forma satışlarından 60 milyon TL gelir bekliyor. Kısa vadede 300 bin, uzun vadede ise 400 bin adet forma satışı yapılacağı tahmin ediliyor. Habere göre, 289 liraya satılan bir formadan kulübe 150 lira kalıyor.

Bu hesap ne kadar doğru? Evdeki hesap çarşıya uyacak mı? Kulüp mağazalarının forma, atkı, bardak gibi ürünlerle arzu edilen kârlara ulaşamamasının nedenleri neler? Ajansspor Haber Müdürü Kenan Başaran ve Dünya gazetesi yazarı Ceyhun Kuburlu’ya sorduk.

'FUTBOL EKONOMİSİNİ BİLMEYENLER BÖYLE HABERLER YAPIYORLAR'

Kenan Başaran’a göre sağlıklı bir hesaplama yapabilmek için kulüplerin forma üreticileriyle hangi şartlarda anlaştığını bilmek gerekiyor. Türkiye’de korsan ürün ve denetimsizlik önemli bir sorun, ayrıca pandemi dönemi forma satışlarını olumsuz etkiliyor:

“Mesut Özil’in KAP’a (Kamuyu Aydınlatma Platformu) bildirilen maliyeti ne? Toplamda 15 milyon Euro’luk bir maliyetten söz ediyoruz. Yani 100 milyon TL’yi aşıyor. Üç yıllık forma satışı bile bu masrafı çıkaramayabilir.

Türkiye’de medya şöyle yanlış bir hesap yapıyor. Atıyorum Galatasaray ne kadar forma sattı? 100 bin. Bir formanın fiyatı ne kadar? 300 lira. Çarp, oh parasını çıkarttı! Yani spor medyasında futbol ekonomisinden anlamayanlar işte böyle haberler yapıyorlar.

Bir kere kulüplerin forma tedarikçileriyle nasıl anlaştığını bilmek gerekiyor. Bir kulübün özel anlaşması yoksa, bir formadan yüzde 15-20 falan kazanır. Bizde forma satışları en iyi döneminde bile 500 binlere vurmuştur. Bu da o sezonki hiçbir transferi tek başına çıkartmaya yetmemiştir.

Fenerium’ların geçen sene aylık cirosu 10 milyon TL idi. Yıllık 120, hadi diyelim 150 milyon lira olsun. Bakın ciro diyorum, kâr değil. Bu rakamlar ortadayken Mesut formasının olağanüstü miktarda satılması lazım. Peki pandemi sürecine girdiğimizden beri herhangi bir forma satış rekorundan bahsedildi mi?

Geçen yıl da Galatasaray, Falcao için aynı beklentiye girdi ama büyük hayal kırıklığına uğradıklarını bizzat başkanları açıkladı. Bizim forma satışından star futbolcuların maliyetini çıkarmamız mümkün değil."

'FENERIUM’UN CİROSU 130 MİLYON LİRA, MESUT KURTARAMAZ…'

"Son dönemde bütün kulüp mağazalarının ciroları düştü. Kulüpler bu mağaza sistemini yıllardır tartışıyor. Mesela Abdullah Kiğılı Fenerbahçe’deyken 'ortak store’lar açalım' demişti. Beşiktaş yönetimindeki Adnan Dalgakıran da yakın zamanda 'online satışa geçelim' dedi.

Geçen yıl Fenerium genel müdürünün açıklaması var, 2019 için ‘130 milyon lira ciromuz var’ diyor. 2020 için yüzde 20 veya yüzde 30 artışa ulaşmayı hesaplıyorlardı ama biliyorsunuz, bir pandemi süreci yaşandı ve artık o rakama ulaşılması zor. Mesut’un forma satışıyla kendi maliyetini çıkarması bana olanaklı görünmüyor.

Forma satışı kişi başına düşen milli gelirle doğru orantılıdır. Türkiye’de korsan forma almak gibi yaygın bir tüketim alışkanlığı da var. Başarıya endeksli bir satın alma davranışı görüyoruz. Gelişmiş futbol ülkelerinden farkımız bu... Orada taraftar koleksiyoner gibi hareket eder. Burada takım şampiyonluk havası veriyor mu, ona bakılır. Bir de sezon sonu şampiyon olunduysa, işte forma o zaman satılır. Normalde kulüplerin tişörtlerden elde edilen kazanç formaya göre daha fazladır. Hani şampiyonluğu ilan ettiklerinde anlık tişört basıyorlar ya, işte onların bıraktığı net gelir formadan daha fazla...

Batıda da birçok kulübün mağazasını gezmişliğim var. Ürün çeşitliliği açısından Türkiye’deki mağazalar onlardan farklı değil. Hatta Fenerium Türkiye’deki benzerlerine göre iyi aslında. Bizim temel sorunumuz denetleme... Genel olarak mağazacılık zor iş. Üç büyüklerin bugüne kadar mağazalarını yaşatmaları bile başarıdır bana göre…"

'DÜNYADA BİLE ÇOK ZOR, BÖYLE BİR GELİR MODELİ YOK'

Ceyhun Kuburlu’ya göre de Mesut’un forma satışıyla masrafını amorti etmesi imkansız… Kira bedellerinin yükselmesi de kulüp mağazacılığını olumsuz etkiliyor. Profesyonellik açısından Türk kulüpleri Asya ve Amerika pazarına forma ve ürün satışı yapan Avrupalı rakiplerinin fazlasıyla gerisinde…

“Türkiye’de öyle bir şey olamaz. Aslında dünyada bile çok zordur. Belki bir tek Juventus Ronaldo’nun transferiyle forma satışından çok ciddi gelir elde etmiştir. Yani böyle bir gelir modeli yok" diyen Kuburlu'nun değerlendirmeleri şöyle:

"Burada anlaşmalar genelde şöyle oluyor. Nike, Adidas vb. şirketlere ‘teknik sponsor’ deniyor. Atıyorum Adidas Beşiktaş’a diyor ki, sana yılda 10 milyon euro vereceğim. İlaveten forma satışlarından da küçük bir pay vereceğim. O da atıyorum, bir forma satışından yüzde 20, yüzde 25, neyse artık... O yüzdeler değişir ama hiçbir zaman açıklamazlar.

Mesela Fenerium’daki bir formanın fiyatı 289 liraysa, bu para olduğu gibi kulübün kasasına girmez. Buradan sponsor payını alır. Üreticinin payı vardır. Kulübün payı da değişir. Kimine 70, kimine 100 lira kalır ama hepsi kulübe kalmaz. O yüzden forma satışından çok gelir elde edemezsiniz.

Türkiye’de pandemi öncesinde yılda yaklaşık 1 milyon adet -ki rekorların kırıldığı sene de 1.2 milyon- forma satılmıştır. Sizin öyle bir forma satmanız gerekiyor ki... Yani 10-15 milyon adet satacaksınız ki ancak o zaman parasını çıkartabilesiniz. Ama hiçbir teknik üretici de böyle bir alt yapıya sahip değil."

'MESUT’UN 200 BİN FORMASI SATILIR, KAZANÇ DA 20 MİLYONU GEÇMEZ'

"Fenerbahçe’nin teknik sponsorunu değiştirdiği, önümüzdeki sezon Puma giyecekleri konuşuluyor. Puma’yla yapacakları anlaşmanın detaylarını bilirsek, bir şeyler söyleyebiliriz. Hani öyle bir anlaşma yapılmıştır ki, forma gelirinin yüzde yüzü Fenerbahçe’ye kalıyordur. Fakat bana göre Mesut Özil maksimum 200 bin forma sattırır ve Fenerbahçe’nin bundan kazanacağı para da 20 milyon TL’yi geçemez.

Bu ülkeye Nicolas Anelka’lar, Roberto Carlos’lar geldi. Ne pandemi vardı, ne bir şey. Fenerbahçe kapalı gişe oynuyordu. Şampiyonlar Ligi’nde çeyrek finale çıkmıştı. O dönemde bile böyle satış yapamadı. O zaman Fenerium’un mağaza sayısı da fazlaydı. Fenerbahçe’nin bu sezon sattığı forma sayısı 139 bin. Ligin yarısı gelmiş, artık mümkün mü? Mesut geldi diye 400 bin satman çok hayalci yani... Olsaydı, Roberto Carlos’la olurdu…

Formayı ne zaman satarsın? Mesela derbi maçlar oynanırken statların çevresinde forma bulamazsın. Hele bir de kazandıysan tamamen tükenir. Sen şimdi statlara gidemiyorsun. Nasıl olacak? Ben derbiyi kazandıktan sonra internete girip forma siparişi mi vereceğim? Şampiyon olacaksın, kupa kazanacaksın, kutlama yok, eğlence yok."

‘YERLİ MARKALAR ÜRETMELİ, STORE’LAR BİRLEŞTİRİLMELİ’

"Artık kulüpler kendileri mağaza açmak yerine ‘franchise’ veriyorlar. Zira kira bedelleri yükseldi. Şu dönem forma satmak çok zor. Abdullah Kiğılı’nın güzel bir önerisi vardı. Biz bu kadar kira ödemeyelim. Bütün takımların formaları aynı mağazada satılsın. Forma fiyatları düşsün, herkes daha çok forma satsın, sorun çözülsün diyordu.

Paris St. Germain’in stadyumunda inanılmaz büyük bir mağaza vardır. İçinde saatler geçirirsin ve ürün almadan çıkmazsın. Eldiven alırsın, çakmak alırsın, atkı, kravat, bere, yani mutlaka bir şey alırsın ve öyle çıkarsın. Ama bizde öyle bir sistem var ki, çocuğuna küçük bir top almaya kalksan, orada 10 euro falandır, bizde 50 liradan başlar. Yani bizde her türlü lisanslı ürünün fiyatı çok yüksek… Aslında yerel markalar yapabilseler, ki Türkiye’de spor endüstrisinde de yerel markalar çıkmaya başladı, hem kulüpler daha çok kazanır, hem de forma fiyatları ucuzlar…

Evet Manchester United’lar Çin’den futbolcu alıyorlar, Çin’e forma satıyorlar ama onlar çok ayrı pazar yapılarına sahip... Yerelde 80 milyon kişi, 10 milyon da taraftarın var. Hadi 1-2 milyon da Avrupa’da, 12 milyon diyelim. Sen bu kadar taraftarınla gelir elde edemezsin. Real, Manu, Liverpool vb. forma satışlarının önemli bölümünü Asya’da, Rusya’da, Amerika’da yaparlar. Oralarda maçları çok izlenir.

Bein Sports bizim maçlarımızı da yurtdışında yayınlıyor ama burada Belçika ligi ne kadar izleniyorsa, bizim lig de oralarda o kadar izleniyor. Manu’da bir satış ve pazarlama ekibi var, 250 kişi! Hangi kulübümüzün öyle bir ekibi var? Yönetimler değiştikçe bu ekipler de değişirse sürdürülebilir bir model yaratamazsın.”