Halep'te neler oluyor: 5 soruda perde arkası

DUVAR - Suriye'de beş yıldır süren iç savaşta, tüm dünyanın gözü Halep'te. Peki son 48 saatte kentten gelen ateşkes ve tahliye haberleri ne anlama geliyor? Halep'ten kaç kişi, nereye tahliye edilecek, bundan sonra ne olacak?

1 - ANLAŞMA NEYİ ÖNGÖRÜYOR?

Anlaşma, Halep'in doğusunda silahlı grupların elinde kalan son bölgedeki yaralıların, sivillerin ve silahlı kişilerin tahliyesini öngörüyor. Eş zamanlı olarak, Türkiye sınırındaki İdlib'de, silahlı grupların kuşatması altındaki iki köyde bulunan Şii yaralılar da tahliye edilecek. Ateşkes anlaşmasına gece yarısı eklenen bu madde, silahlı grupların İran'a verdiği bir taviz olarak yorumlandı.

2- TAHLİYE EDİLENLER NEREYE GİDECEK?

Siviller ve silahlı gruplar, hükümet kontrolündeki Ramuse bölgesi üzerinden çıkarılıyor. Otobüsler, Rusya'nın garantörlüğünde önce kentin batı kırsalında ve muhalefetin kontrolünde bulunan Raşidin bölgesine götürülüyor. Rusya bu amaçla, 21 kilometrelik bir insani koridor oluşturulduğunu açıkladı. Koridorun altı kilometrelik bölümü Suriye ordusunun, son 15 kilometresi silahlı grupların kontrolünde.

Ağır yaralılar buradan Türkiye'ye taşınacak, diğer kişilerse - isterlerse- ülkenin batısında, silahlı grupların kontrolünde bulunan İdlib vilayetine götürülecek.  Suriye hükümeti, operasyonun tamamlanması sonrası İdlib'e gitmek istemeyen sivillerin evlerine dönebileceğini açıkladı. Türk Kızılayı ve İHH ise İdlib'de 80 bin kişilik bir çadır kent kurmaya başladı.

Operasyon için 20'yi aşkın otobüs ve 10 ambulansın gönderildiği, bazı silahlı kişilerin de kendi araçlarıyla Halep'ten çıktığı belirtildi. Operasyonun 2-3 gün sürmesi bekleniyor.

3- DOĞU HALEP'TE KAÇ KİŞİ KALDI?

Halep'in doğusunda, tahliye operasyonu yapılan bölgenin yaklaşık 8 kilometrekare büyüklüğünde olduğu belirtiliyor. Bu küçük alanda savaş koşullarının ortasında kaç sivilin kaldığıysa, taraflar arasında tartışma konusu. Bazı kaynaklar sayıyı 100 bin olarak verse de, sivil sayısının son dönemde 50 bine düştüğüne inanılıyor. Bu kişilerin 4 bininin silahlı savaşçı, 10 bininin de onların aileleri olduğuna inanılıyor. BM Suriye Temsilcisi Staffan de Mistura ise son olarak, silahlı kişilerin yüzde 30'unun Şam Cephesi (eski adıyla El Nusra) mensubu olduğunu söyledi.

4- ANLAŞMA NASIL SAĞLANDI, NEDEN PÜRÜZ ÇIKTI?

Suriye ordusunun Rusya'nın hava desteğinin yanı sıra İran ve Hizbullah'ın sahadaki yardımıyla Halep'in doğusunda kontrolü ele geçirmesi sonrası, muhalifler hafta başında çok küçük bir alana sıkıştı. Sivillerin durumuna ilişkin endişeler, bu gelişmeyle arttı. BM 11'i kadın 13'ü çocuk 82 sivilin öldürüldüğünü, silahlı muhaliflerin de sivillerin çıkışını engelleyip onları canlı kalkan olarak kullandığına dair haberler geldiğini açıkladı. Endişeler artarken, salı gecesi Türkiye ve Rusya'nın arabuluculuğunda ateşkes sağlandı. İlk tahliyelerin dün sabah erken saatlerde gerçekleşmesi bekleniyordu.

Ancak çatışmalar dün yeniden başladı. Suriye yönetimi silahlı grupları, silahlı gruplar da İran ve Şii milisleri suçladı. Bölgeden gün boyu çatışmalar ve ağır bombardıman haberleri geldi. Aynı zamanda, Türkiye, Rusya, İran ve ABD arasında çok yoğun bir telefon diplomasisi yaşandı. Taraflar nihayetinde dün gece saat 02.30'da yeniden anlaştı.

Halep'teki tahliyelerden ilk kareler

Fakat sabah saatlerinde ikinci bir kriz yaşandı; tahliyeler, yaralıları taşıyan ilk konvoya ateş açılması sonucu ertelendi. Bir ambulans şoförü ve Beyaz Miğferler isimli yardım kuruluşu 'Şii milisler' tarafından ateş açıldığını, bir kişinin hayatını kaybettiğini, dört kişinin yaralandığını belirtiyor. Bu krizin birkaç saat sonra aşılmasıyla tahliyeler yeniden başladı.

5- BUNDAN SONRA NE OLACAK?

Halep'te kontrolün tamamen hükümete geçmesi, silahlı muhalifler açısından beş yıldır süren savaşın en büyük yenilgisi ve kırsal alanlara sıkışmış olması anlamına geliyor. Suriye devleti bu gelişmeyle, ülkede nüfus merkezlerinin neredeyse tümünü ele geçirmiş oldu.

Eğer Şam yönetimi ve Rusya bu ivmeyi sürdürmeye karar verirse, bir sonraki hedef Türkiye sınırında silahlı grupların kontrolünde bulunan ve Halep'in yanı sıra Şam çevresinden de ateşkes anlaşmalarıyla çekilen muhaliflerin gönderildiği İdlib vilayeti olabilir. Yani, Halep'tekine benzer bir savaş bu kez sınırın sıfır noktasında yaşanabilir. Ancak Suriye ordusunun epey yorgun düştüğü ve Palmira'nın yeniden IŞİD kontrolüne girdiği düşünülürse, en kritik faktör, Suriye ordusuna hava desteği sağlayan Rusya'nın pozisyonu gibi görünüyor.

Yani soru şu: Savaşın sürmesi Rusya'nın çıkarına mı, yoksa Moskova 20 Ocak'ta ABD'de yönetimi devralacak olan Donald Trump'la bir anlaşmaya varacak?