Blair'e rapor darbesi: Irak'ta savaşa gerek yoktu
İngiltere'de yedi yıldır beklenen Irak savaşı raporu açıklandı, ülke karıştı. Raporda, kitle imha silahlarına dair istihbarat için 'kusurlu' deniliyor ve askeri harekatın son seçenek olmadığı tespiti yer alıyor. Blair'in Bush'a sarf ettiği "Ne olursa olsun seninleyim" sözleri de tepki çekti.
DUVAR - İngiltere'de Tony Blair hükümetinin 2003'te ABD'yle giriştiği Irak işgalindeki karar sürecine ilişkin en kapsamlı soruşturmanın sonuçlarını içeren Chilcot Raporu kamuoyuna açıklandı.
7 yıldır merakla beklenen raporu hazırlayan soruşturma komisyonunun başkanı Sir John Chilcot, basın toplantısında Blair'i eleştirerek "Askeri harekat son seçenek değildi" dedi. Chilcot, Sadam Hüseyin'in silahsızlanması için barışçıl seçeneklerin hepsi tüketilmeden işgalin başlatıldığını vurguladı. Tam 2.6 milyon sözcükten oluşan ve ülkenin 2001-2009 arasındaki politika kararlarını inceleyen raporda öne çıkan tespitleri şöyle:
- İngiltere, Irak işgaline silahsızlanma yönündeki tüm seçenekler tüketilmeden girdi. Savaşın başlatıldığı Mart 2003'te askeri harekat son seçenek değildi. O dönemde BM Güvenlik Konseyi'nin büyük çoğunluğu Irak'ın kitle imha silahlarının denetlenmesine destek veriyordu ve mevcut çevreleme politikası sürdürülebilirdi.
- Irak'ın kitle imha silahlarının yönelttiği tehdide ilişkin tezler, kanıtlanmamış bir kesinlik içeren bir şekilde sunuldu. İstihbarat, Sadam Hüseyin'in kimyasal ve biyolojik silah üretmeye devam ettiğinden 'şüphe götürmeyecek' şekilde emin değildi.
- Irak politikası, kusurlu istihbarat değerlendirmelerine dayalı olarak kuruldu. Bu değerlendirmeler sorgulanmalıydı ancak bu yapılmadı.
- İngiltere'nin askeri harekata katılmasının yasal bir dayanağı olduğu kararının alındığı süreç tatmin edici değildi.
- İngiltere'nin hamleleri, BM Güvenlik Konseyi'nin otoritesinin altını oydu. Hükümet uluslararası toplum adına, Güvenlik Konseyi'nin otoritesini ayakta tutmak için harekete geçtiğini iddia ediyordu ama çoğunluğun desteğini almadığını biliyordu.
- Blair 28 Temmuz 2002'de ABD Başkanı George W. Bush'a, 'ne olursa olsun onunla olacağını' yazdı. Fakat aynı mektupta, askeri harekat için bir koalisyon kurulmasının Ortadoğu barışında ilerleme ve BM yetkisi gerektireceğini de yazıyordu.
- Açık uyarılara rağmen, işgalin sonuçları hafife alındı. Sadam Hüseyin sonrası Irak için yapılan planlama ve hazırlık tümüyle yetersizdi.
- Hükümet Irak'ta koyduğu hedeflere ulaşamadı. 200'den fazla İngiliz vatandaşı öldü. Temmuz 2009'da en az 150 bin Iraklı hayatını kaybetmiş, 1 milyondan fazlası yerinden yurdundan olmuştu.
BLAIR: KARAR İYİ NİYETLE ALINDI
Blair, Chilcot Raporu'nun açıklanması sonrası düzenlediği basın toplantısında askeri harekat kararının iyi niyetle alındığını savunup arkasında durdu: "O dönem yapılan istihbarat değerlendirmelerinin yanlış olduğu ortaya çıktı. Savaşın sonrası, tahayyül ettiğimizden çok daha düşmanca, uzatmalı ve kanlı oldu. Halkını Saddam'ın kötülüğünden kurtarmak istediğimiz bir ulus, onun yerine mezhepçi terörün kurbanı oldu. Tüm bunlar için bilemeyeceğiniz ve inanamayacağınız kadar üzgünüm, pişmanım."
ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ İNCELEYECEK
Blair'in halefi Gordon Brown'un Haziran 2009'da oluşturduğu soruşturma komisyonunun raporu, Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından incelenecek. Mahkemeden yapılan açıklamada, raporda adı geçenlerle ilgili soruşturma açılıp açılamayacağının tespit edileceği belirtilmişti.