Dolar 8 lira barajını da aştı, ekonomiyi ne bekliyor?

DUVAR - Döviz kurları haftaya rekor seviyelerde başladı. İstanbul serbest piyasada euro 9,45 lira, dolar 7,99 lira, sterlin ise 10,41 liradan açılış yaptı. Ancak saat 09.25 itibariyle dolar 8 lira barajını da aşarak, 8,005 liradan işlem görmeye başladı. Dolar ilerleyen saatlerde 8,08 liraya kadar yükselerek, günlük yüzde 1,43 prim yaptı.

BORÇLAR REKOR SEVİYEDE ARTTI

Doların dünya genelinde değer kaybettiği zamanlarda dahi Türkiye'de yükselmeye devam etmesi, 2018 yılından bu yana derinleşen ekonomik krizle doğrudan bağlantılı. Son açıklanan verilere göre Türkiye'nin 1 yıl içinde ödemesi gereken kısa vadeli dış borç miktarı 128 milyar dolara ulaşmış durumda. Merkez Bankası verilerine göre bankaların yurt dışından kullandıkları kısa vadeli krediler de, 2019 yıl sonuna göre yüzde 10,2 oranında artarak 8,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Borçlu bazında incelendiğinde, tamamı kamu bankalarından oluşan kamu sektörünün kısa vadeli borcu 2019 yıl sonuna göre yüzde 9,6 oranında artarak 27,4 milyar dolar olurken, özel sektörün kısa vadeli dış borcu yüzde 10,0 oranında azalarak 80,9 milyar dolar oldu.

HER 1 KURUŞLUK ARTIŞ, DEVASA YÜK DEMEK

Eylül 2020 verilerine göre Türkiye'nin toplam dış borç stoku ise 421,8 milyar dolar. Dış borç stokun milli gelire oranı da yüzde 56,8 olarak hesaplandı.

HAZİNE GARANTİLİ İHALELER KAMBUR OLDU

Hazine'nin uzun ve kısa vadeli toplam borcu, 8 ayda 481 milyar TL'lik rekor artışla 1 trilyon 810 milyar TL'ye yükseldi. Borcun milli gelire oranı bu dönemde yüzde 30,8'den yüzde 40,4'e çıktı. Hazine garantili projeler ve dövizin artan payı, borçları sürekli olarak daha yukarı çekiyor.

PİYASAYA 110 MİLYAR DOLAR SATILDI

Para piyasalarına dayandırılan hesaplamalara göre döviz kurlarını frenlemek için Merkez Bankası ve kamu bankalarının 2019'un başından bu yana piyasaya yaklaşık 110 milyar dolar saltıldı. Swap (ödünç alınan para, takas) hariç tutulduğunda Merkez Bankası'nın net rezervinin eksi 40 milyar dolar civarında olduğu ifade ediliyor. Bu durumda, Merkez Bankası'nın TL'yi desteklemek için elindeki enstrümanlar da hayli kısıtlanmış durumda.

YÜKSELEN TANSİYON

Türkiye'nin Yunanistan'dan Libya'ya, Suriye'den Ermenistan'a ve Avrupa Birliği'ne uzana gergin ve çalkanlatılı dış politikası da bir başka istikrarsızlaştırıcı etken olarak öne çıkıyor. Demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları alanındaki yoğun eleştiriler kırılgan ekonomiyle birleşince, uluslararası yatırımlar da büyük ölçüde durmuş durumda.

YÜKSEK CARİ AÇIK, YÜKSEK ÜRETİM MALİYETİ...

Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre dış ticaret açığı eylülde geçen yıla göre yüzde 192.7 artarak 4.9 milyar dolar oldu. 

Türkiye'nin cari işlemler hesabı, Temmuz'da 1 milyar 817 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari açık 14 milyar 941 milyon dolara yükseldi.  Geçen yıl ilk 7 ayda 2,1 milyar dolar fazla veren cari dengede, bu yıl aynı dönemde 21,6 milyar dolar açık oluştu.

FAİZDE KULAK TERSTEN TUTULDU

Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu 22 Ekim'de politika faizi olan bir haftalık repo faizini yüzde 10,25'te sabit tuttu. Ancak, faizde kulağın tersten tutulması anlamına gelecek şekilde, geç likidite penceresi faizi ise yüzde 13,25'ten 14,75'e yükseltildi. 

Döviz kurlarındaki artış ayrıca Türkiye'nin dışa bağımlı olduğu enerji maliyetlerinin artması anlamına geliyor. Ayrıca üretimde ithalat oranının yüksek olduğu ara malı fiyatlarının yükselmesi, üretim maliyetinin de artmasını beraberinde getiriyor.

 ENFLASYON RAPORU AÇIKLANACAK

Piyasanın odağında ise Merkez Bankası'nın çarşamba günü açıklayacağı 'enflasyon raporu' var. Merkez Bankası'nın temmuzda yayınlanan raporunda, yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 7,4'den yüzde 8,9'a revize edilmişti. 

 Avrupa Merkez Bankası da çarşamba günü faiz kararını açıklayacak. Uzmanlar, faizde herhangi bir değişikliğe gidilmesini beklemiyor. Aynı gün ABD'de de yılın üçüncü çeyreğine ilişkin büyüme tahmini açıklanacak.
(EKONOMİ SERVİSİ)