Bu ihale kime kalacak?

Süper Lig ve TFF 1. Lig için önümüzdeki 3 sezonun yayın haklarını kimin alacağını belirleyecek ihale süreci bu ayın başından beri sürüyor. TFF’nin yaptığı açıklamaya göre nihai karar 29 Şubat’ta açıklanacak. Masada mevcut yayıncı kuruluş Digiturk belN Media Group ve Saran Group var. Kapalı teklif ve pazarlık usulü yürüyen süreçte haberlere yansıyanlara göre federasyon ve Kulüpler Birliği, ihaleyi 150 milyon euro seviyesine çekmeyi hedefliyor. BeIN Sports, yıllık 4 milyar lira (yaklaşık 120 milyon euro) teklif ederken Saran’ın ise yıllık 142 milyon euroluk bir teklif verdiği belirtiliyor.

SÜPER LİG’İN GELİR DAĞILIMI

Yayın gelirleri, günümüzde kulüplerin toplam gelirleri içerisinde en büyük paya sahip kalem. 1996-97 sezonundan beri havuz sistemi ile ligin yayın hakları bir kuruma satılıyor ve bu kurumdan alınan para belli oranlarla kulüplere dağıtılıyor. BeIN Sports’la iki yıl önce imzalanan son sözleşmede 2022-23 sezonu için 2,2 milyar lira karşılığında anlaşılmıştı. Anlaşmaya göre 2023-24 sezonu için ödenecek tutara ise TÜFE’nin yarısı oranında zam yapıldı. Yani şu an devam eden 2023-24 sezonu için beIN Sports’un ödeyeceği rakam 2 milyar 635 milyon 490 bin lira (bugünün kuruyla yaklaşık 78 milyon euro).

Bu paranın yaklaşık 600 milyon lirası federasyona ve alt lig takımlarına gidiyor. Kalan 2 milyar liralık pastanın yüzde 37’si Süper Lig takımlarına eşit olarak dağıtılıyor. Yani bu sezon Süper Lig’de mücadele eden 20 takımın hepsi ayak bastı parası olarak 38 milyon 30 bin lirayı kasasına koydu.

Yayın gelirinin yüzde 46’sı ise performansa göre dağıtılıyor. Süper Lig’de bu sezon alınan her galibiyete 2 milyon 488 bin lira veriliyor, her beraberliğe ise bu miktarın yarısı veriliyor.

Pastanın yüzde 11’i ise ligde daha önce şampiyonluk yaşamış takımlar arasında paylaştırılıyor. Ligde en çok şampiyonluğu bulunan Galatasaray 77 milyon lira gibi bir rakam elde ederken birer şampiyonluğu bulunan Bursaspor ve Başakşehir’e de 3’er milyon lira verilecek.

Yayın gelirinin son dilimi ise sezon sonunda ligi ilk 6 sırada bitiren takımlara ayrılıyor. Bu sezon şampiyon olacak takım 39,8 milyon lira, ligi 6’ncı sırada bitirecek takım ise 4 milyon lira gelir elde edecek.

7 SEZONDA 415 MİLYON DOLAR DEĞER KAYBI

Öncelikle son iki sezon için bahsedilen rakamların son yılların düşük seviyesinde olduğunu belirtmek gerek. 2017-18 sezonunun başında beIN Sports’la imzalanan 5 yıllık sözleşmede yıllık 500 milyon dolara anlaşılmıştı. Bu anlaşma, yayın ihalesi yapılmaya başlandığından beri ulaşılan en yüksek seviyeydi. Süper Lig, bu anlaşmayla Avrupa’nın 5 büyük liginden sonra en çok yayın geliri elde eden lig olmuştu. Aynı beIN Sport, yıllar içinde önce Türkiye’de 2018’den beri kurda yaşanan artışı gerekçe göstererek, ardından da korona virüsü salgınını gerekçe göstererek taahhüt ettiği 500 milyon dolarlık yıllık ödemeyi kademe kademe düşürdü. 5 yıllık dönemde sabit kur üzerinden ödeme yapmaya başlayan beIN, iki yıl önceki son sözleşmede de doğrudan TL üzerinden anlaşma yaptı. Böylece 7 sezon önce 500 milyon dolar ile tarihi zirvesini gören yayın gelirleri de bugünün kuruyla 85 milyon dolara kadar gerilemiş oldu.

Bu noktada Avrupa ligleriyle bazı kıyaslamalar yapmak, mevcut durumun daha iyi anlaşılmasını sağlayacak. Örneğin Premier Lig’i son sırada bitiren bir takım, naklen yayınlardan bir sezonda 100 milyon eurodan fazla bir gelir elde ediyor. 2021-22 sezonunu son sırada tamamlayan Norwich, o sezon yayın gelirlerinden 116 milyon euroyu kasasına koydu. Yani tek başına, Süper Lig için biçilen fiyatın çok üzerinde bir gelir elde etmiş oldu. Süper Lig’in son şampiyonu Galatasaray’ın ise geçtiğimiz sezon elde ettiği yayın geliri yaklaşık 9 milyon euroydu. Bu sezon şampiyon olacak takım Türk Lirası’ndaki değer kaybı nedeniyle euro bazında çok daha düşük bir gelir elde edecek. Yine Avrupa’nın ilk 5 liginde bu sezon ortalama yayın gelirleri 1 milyar euro civarında. Süper Lig’de ise yaklaşık 78 milyon euro, yani neredeyse 13 kat daha düşük.

Trabzonspor Kulübü Başkanı Ertuğrul Doğan aralık ayında yaptığı açıklamada, “Türk futbolunda artık deniz bitti, uçurumun kenarındayız” ifadelerini kullanmıştı. Yayın gelirlerindeki düşüşten yakınan Doğan, deplasman gidiş geliş masraflarının bile karşılanamadığını, yayın gelirlerinin artırılması için play-off sistemi gibi uygulamaların düşünüldüğünü söylemişti.

Açıkçası bu deniz biteli yıllar oluyor. Kulüplerin yayın gelirlerini belli bir seviyede tutma gayretleri başarılı olacak mı göreceğiz, ancak ligin yapısal sorunları düşünüldüğünde 7 yılda gelinen durumun çok da sürpriz olduğu söylenemez.

Süper Lig'in değerini düşüren sorunlar da bir sonraki yazının konusu olsun.