Şempanzelerin kısa süreli hafızası insanlarınkine benziyor

Max Planck Bilim Topluluğu

Kısa süreli hafız zihinsel hayatımızda merkezi bir konumdadır; yaptığımız alışverişin toplam tutarını hesaplamak ya da bu cümlenin sonuna geldiğimizde, başlangıcını hatırlamak amacıyla kullanabiliriz.

Kimi bilim insanları, özellikle insanlarda gelişmiş olduğunu öne sürüyorlar; peki en yakın akrabalarımızdan biri olan şempanzeler, bize kıyasla nasıllar?

St. Andrews Üniversitesi’nden, Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden ve Viyana Veterinerlik Üniversitesi’nden araştırmacılar bu soruyu yanıtlamak amacıyla yola çıktılar.

Şempanzeler, öncelikle yiyecek parçalarının bu kutulara nasıl gizlendiğini seyrettiler. Ardından, kutuları tek tek işaret ederek gıda maddelerini aramaya başladılar. Görsel: MPI f. Evolutionary Anthropology.

UZUN SÜRELİ HAFIZALARI KUSURSUZ İŞLİYOR

Daha önce yapılan çalışmalar, şempanzelerin kusursuz işleyen uzun süreli hafıza yeteneklerine sahip olduğunu ortaya koymuştu. Öte yandan, kısa süreli hafıza yetenekleriyle ilgili çok az şey biliniyor.

Araştırmacılar, bu yetenekleri açığa çıkarmak için şempanzelere bir grup küçük ve mat kutu içinde yiyecek arayacakları bir görev sundular.

Şempanzeler, öncelikle yiyecek parçalarının bu kutulara nasıl gizlendiğini seyrettiler. Ardından, kutuları tek tek işaret ederek gıda maddelerini aramaya başladılar. Seçilen bir kutu yiyecek içeriyorsa, şempanzeler bu ödül yiyeceği almaya hak kazandı. Her seçimin ardından, kutular 15 saniyeliğine tekrar kapatıldı.

Yiyecek maddelerinin tamamını alabilmek için, şempanzelerin daha önce hangi kutuları araştırdıklarını akıllarında tutmaları gerekti. Araştırmacılar, her bir şempanzenin yeteneğine bağlı biçimde, kutuların sayısını arttırmak ve her arama esnasında kutuların yerleri değiştirmek yoluyla görevin zorluk seviyesini yükselttiler.

ARAMIZDA BÜYÜK BENZERLİKLER VAR

Çalışma, şempanzelerin ve insanların kısa süreli hafızası arasında önemli benzerlikler olduğunu ortaya koydu: En iyi performansı gösteren şempanzeler en az dört ögeyi, genç bir şempanze ise yedi ögeden fazlasını hatırladı. Şempanzeler, önceki tercihlerini hatırlayabilmek için kutuların hem görünümünden hem de konumlarından faydalandılar.

İnsanlar, kısa süreli hafıza testlerinde benzer bir şeyler yapmaları gerektiğinde, çoğu kez daha kötü bir performans sergiliyorlar. Aynı şekilde, şempanzeler de paralel olarak, ikinci ve benzeri bir görevi yerine getirmek zorunda kaldıklarında performansları azalıyor.

Kısa süreli hafıza yeteneğiyle ilgili olarak, şempanzeler arasındaki farklılıklar aylar boyunca sabit kaldı. Şempanzeler ve insanlar arasındaki en belirgin farklılık, kısa süreli hafıza kapasitesi değil, insanların bu görevi kolaylaştırmak için kullandıkları alışıldık arama stratejileriydi: Şempanzeler, kutuları bir taraftan diğerine doğru arama yaklaşımını sergilemediler.

Bu çalışma, şempanzelerin de insanlar gibi yakın geçmişteki bir takım olayı ya da eylemi takip etmelerini sağlayan kısa süreli hafıza yeteneklerine sahip olduklarını gösteriyor.

Daha önceki iddiaların aksine, şempanzelerin kısa süreli hafıza kapasitesi temelde insanların kapasitesinden farklı görünmüyor.

Völter, “Elimizdeki bulgular, şempanzelerin yedi yaşındaki çocuklara benzer bir performans gösterdiklerini ve kapsamlı bir eğitime dayanmayan, sezgisel bir kısa süreli hafıza görevi gerçekleştirdiklerini gösteriyor,” diyor.

* Yazının aslı Max Planck Gesellschaft sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)