Mühdan Sağlam

msaglam@gazeteduvar.com.tr
TÜM YAZILARI
Türkiye, ABD’den neden daha fazla doğal gaz almak istiyor? Türkiye'nin ABD’den gaz alımını sabit bir anlaşmayla hem de dövize ihtiyaç duyulan bir dönemde (Gazprom ödemelerinin yüzde 20’sinin yerel paralarla yapıldığını akılda tutarak) masaya sürmesi, 10 yıl gibi bir sürenin dillendirilmesi müttefiklik/ittifak ilişkisinin bir yansıması olabilir. Yani enerji güvenliğiyle NATO’nun güvenlik perspektifi ABD’den gaz almaya eşitlenmiş olabilir.
Meliha Altunışık: Irak, Biden görüşmesinin başlıklarından biri olacak 7 Ekim saldırılarının Ortadoğu'daki normalleşme sürecini etkilediğini belirten ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden arasında gerçekleşecek görüşmede Irak konusunun da önemli başlıklardan birisi olacağını söyledi. 'Filistin meselesi sürdükçe İran-İsrail gerilimi de sürecektir' Ortadoğu’da tansiyonu yükselten karşılıklı hamleleri, olası senaryoları ve İran’ın izlediği stratejiyi TOBB ETÜ Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Gülriz Şen ile konuştuk. Şen, "İran’ın blöf yaptığını düşünenler, buna şaşırmış olabilir, ancak bence kimse İran’ın blöf yaptığını düşünmüyordu" dedi.
Türkiye İsrail’e petrol akışını keser mi? BTC anlaşmasının yanı sıra, Türkiye ve Azerbaycan’ın taraf olduğu Avrupa Enerji Şartı, Dünya Ticaret Örgütü kuralları da “transit serbestisi”ni temel alıyor. Petrol veya doğal gaz akışının anlaşmada belirtilen sebepler dışında askıya alınması, Türkiye’yi hem bölgesel hem de küresel düzeyde zor durumda bırakır, cezanın yanı sıra. Saad-Filho: Faşizmin yeni biçimleri günümüzün en büyük meydan okuması Demokrasi ve kapitalizm arasındaki ilişkiyi yorumlayan Prof. Dr. Alfredo Saad-Filho, "İçinde bulunduğumuz bu durumun tehlikeli bir yanı var: Faşizmin yeni biçimlerine alan açmak. Çünkü faşizm de halkı temsil ettiğini iddia ediyor. Bu çerçevede zaman içinde karşımıza çıkan en büyük düşmanın bu olduğunu söylemek gerekiyor. Bence zamanımızın en büyük siyasi meydan okuması bu" diyor. Enerji krizi, gıda fiyatları ve zor kış Enflasyon üretimden tüketime ciddi oranda hissediliyor. Şimdi buna küresel enerji krizi eklendi. Örneğin petrol fiyatlarının 83 doları görmesi petrolde dışa bağımlı Türkiye’nin cari açığını artırıyor. Dahası bu dolar kuruyla birleştiğinde akaryakıtta zamlanacak. Bunu doğalgaz ve elektriğin takip edeceğini söylemek için kahin olmak da gerekmiyor. Küresel enerji kriziniz hayırlı olsun Enerjide yaşanan dar boğaz yalnızca Avrupa ve doğalgaz ile sınırlı değil. Kriz Çin, Hindistan ve Brezilya’da da karşılık buluyor. Krizin nedenlerinden biri iklim değişimi: Sel, kuraklık, aşırı sıcak, rüzgârdan verim alınamaması. İşte bu nokta devletlerin verdikleri sözlere sadakatlerini de gösterecek olan. Prof. Dr. Şengül: Yurt/barınma sorunu hayırseverlikle çözülemez Kentleşme uzmanı Prof. Dr. Tarık Şengül ile üniversite öğrencilerinin 'Barınamıyoruz' eylemleriyle gündeme oturan krizin nedenlerini ve çözüm yöntemlerini konuştuk. Şengül, "Bir öğrencinin anne/babasının gelirinin tümünü talep eden bir kiralık konut düzeninden söz ediyoruz. Bu, alt gelir grubundan gençlerin üniversitelerden tümüyle tasfiye edilmesi demek. Bir çözüm çıkacaksa bu model, yerel topluluk, hayır kurumu mantığına değil de sosyal devlet mantığına yaslanarak olacak" diyor. Erdoğan ile Putin: Nereden çıktı bu yün yorgan Gaz pazarlığında Erdoğan’ın işi hiç kolay değil. Kırım’ın konusunu Ukrayna’dan çok Türkiye’nin gündeme taşıması, BM Zirvesi’nde bile gündeme getirmesi, Moskova’da sıkıntı yarattı. İdlib’te işler pek yolunda sayılmaz. Libya’da iki ülke farklı konumda yer alıyor... Aç kapıları Şanghay, İran geliyor Rusya ve Çin için İran’ın ŞİÖ üyeliği, İran için sıkıntı olarak görülen alanların onarımında kendilerinin çıkarlarına ulaşmaları açısından önemli. Üstelik bu üyelikle, 'değerlerimize bağlıyız' mesajı da verildi. İran, ekonomisinin de siyasi yalnızlığının da farkında. ŞİÖ üyeliği, çok da abartılmadığı takdirde ona alan açacaktır. Savaşların daimi mağlupları ve ordular ABD Ordusu'nun tek başına bir yılda neden olduğu emisyon pek çok ülkenin sebep olduğundan fazla. Evet, bir ordu tek başına İsveç ve Danimarka’dan daha fazla sera gazını atmosfere salıyor, dünyanın kalan ömrünü kısaltıyor... Rusya’da Duma seçimleri ne vaat ediyor? Rusya’nın Duma seçimlerinde BRP’nin iktidarının uzatacağına kesin gözüyle bakılıyor. Rusya’da kazananı belli olan bu seçimde insanların merak ettiği, seçimde kimin ne kadar oy alacağından ziyade, kaç kişinin sandık başına gideceği. Üstelik Kremlin’in de “katılım yine yüzde 50’nin altında kalırsa” endişesi taşıdığı da sır değil… Daha adil bir Türkiye mümkün mü? Erdoğan'ın kitabını okuduğunuzda BM'ye dönük eleştirilerin bir kısmının Türkiye’de yaşanıyor olduğunu görüyoruz. Örneğin adaletten ve eşitlikten bahsedilirken, Türkiye’de hukuk ile adalet arasındaki uçurumun açılması, mültecilerin Türkiye’de uğradığı ayırımcılık, ekonomide özellikle beş müteahhit ya da şirketin ekonominin tam ortasında olması, yolsuzluk, kayırmacılık, gelir uçurumunun korkunç bir boyuta ulaşması konu edilmiyor. Veliaht Prens Salman Veliaht Prens Nahyan’a karşı OPEC+’nın temmuz toplantısında açık restleşmeye dönen Riyad-Abu Dabi ilişkilerinin değişiminde iki ülkenin petrol sonrası döneme yönelik projeksiyonları, benzer hedefleri ve rekabetleri etkili. Bu anlamda petrol arzındaki anlaşmazlık yaşananı su yüzüne çıkaran örnek olarak ele alınabilir. Dünyanın en güçlü cemaati: Bankalar ve enerji şirketleri İklim Kaosunda Bankacılık 2021 raporuna göre, Paris İklim Anlaşması imzalandıktan sonra bankaların fosil endüstrisine verdiği kredilerde 2016’dan 2020’ye ciddi artış yaşanmış. Dünyadaki önde gelen 60 banka söz konusu dönemde hidro-karbon endüstrisine 3.8 trilyon dolar (yani her yıl Türkiye’nin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası) kadar kredi vermiş. Avrupa'yı çarpan elektrik faturaları ve şirketlerin bakım sevdası Elektrik faturalarındaki artış, aslında onunla alakalı bir başka enerji kaleminde yaşanan gelişmeyle yakından ilişkili: Gaz fiyatlarının arşa çıkması. Tıpkı Türkiye gibi Avrupa’da da elektrik üretiminde doğal gaz hatırı sayılır bir öneme sahip. Doğal gaz kömüre göre daha az karbon salımına neden olduğu için son dönemde daha da rağbet görüyor. Peki bu az emisyonlu metanın fiyatı neden artıyor? Kırım sorunu: Gaz aksın da toprak kısmını konuşuruz Üstelik geçen yedi yıl durumu daha da karmaşık kılarken, “Kırım’ı Rusya’nın parçası olarak görmüyoruz” demenin etkisinin çok düşük olduğunu söylemek lazım. Nitekim bir anlamda Merkel, “Aman gaz akışı sürsün, Ukrayna’nın bütçesi ayakta dursun da Kırım konusunu, bu alev topunu benden sonrakiler çözsün” demiş oldu. Sadid’in sözleri ve klavyeye damlayan isyan! Sadid’in çığlığı ve gözyaşları, tek başına Afganistan’daki kadınların, çocukların hayat memat davasına çözüm olmaya yetmiyor. İşte bu noktada baskıya, ölüme rağmen ses veren kadınlara, Taliban’ın kırbacını bedeninde defalarca hissettiği için sesi kısılana ses olmak zorundayız. Uzamış Covid ya da Covid daha çok uzayacak... Uzamış Covid’e yakalanmış insanların hayatlarının hiç kolay olmadığını söylemek gerekiyor. Örneğin İngiltere’de Uzamış Covid belirtisi yaşadığını ifade eden bir sosyal medya kullanıcısı durumunu şöyle ifade ediyor: "Geçtiğimiz 4 aydan bu yana Uzamış Covid’e sahibim ve hayatımla ne yapacağımı bilmiyorum." Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gerilimi Suudi Arabistan OPEC’in lideri konumunda, üretim kesintilerinin seyrinde etkisi çok yüksek, çünkü dünyadaki en önemli üç ihracatçıdan biri. Ancak OPEC+ toplantısının ertelenmesinde Rusya’nın rolü olduğu düşünülürken, restin BAE'den gelmesi şaşırtıcıydı. Kapalı kapılar ardında yaşanan gerilim krize dönüştü. Madem ekonomi tıkırında enflasyon beklentisi neden güncellendi? Merkez Bankası Temmuz 2021 Enflasyon Raporu’nda yıl sonu gıda enflasyon beklentisi yükseltildi. Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu yalnız bırakıldıklarını söylerken TÜİK’in verileriyle gerçekler arasındaki uçurumu da kabul etti. Moskova’dan Ankara’ya mesaj: Karadeniz’deki gelişmeleri izliyorum Rusya’nın NATO’nun Türkiye aracılığıyla Ukrayna’yı NATO üyeliğine hazırladığına dönük bir izlenime sahip olduğunu söylemek gerekiyor. Özellikle iki devlet arasındaki son dönemde artan silah ticaretini buna yoruyor. Buna bir de kanal tartışmaları ve son tatbikat eklendiğinde Türkiye’ye bir nevi “tarafsızlığını koru” uyarısı yapılıyor denebilir. Putin’in Afganistan terazisi Rusya pek çok eleştirisine karşın ABD ve müttefiklerinin Afganistan’daki varlığını kendi ve Orta Asya ülkelerinin güvenliği açısından bir emniyet kemeri olarak görüyordu. ABD’nin Afganistan mesaisinin bitmesiyse Rusya’nın hem terör örgütlerinin Afganistan’da palazlanıp kendisi ve bölge ülkelerini hedef almasından hem de zaten büyük bir sorun haline gelen uyuşturucu trafiğinin kendisi açısından ulusal bir krize ve bölgesel bir kaosa dönmesinden endişe ediyor. Haiti'deki suikast bize ne söylüyor? Haiti’deki durumun Gladio, Afganistan ve Türkiye ile ne alakası var? Bu yazıda Moise suikastının bağlantılarını, Haiti’deki durumu ve bunun bize söylediklerini ele alacağız. Kırım: Yeni restleşme ve çevrelemenin merkezi Kırım, Rusya için geçmişten farklı olarak bir yayılma değil, varlığını koruma ve bunun için Karadeniz’i güvene almak anlamına geliyor. Odadaki fil: Silah denemeleri Atılan her kurşunun bir insan bedenine saplanması gerekmiyor, o kurşun havada, suda hayvanların bedenine çoktan saplandı. İnsan odaklı hasar tespiti artık geçerli değil, olmamalı. Ukrayna ile Rusya arasında sıkışan Türkiye Kremlin, Türkiye’nin aracılığıyla Ukrayna askeri altyapısının NATO standartlarına getirildiğini düşünüyor ve bu konuda Ankara’ya “Sizi izliyoruz” mesajı veriyor. NATO Asya Pasifik’e mi kayıyor? Biden’ın iktidarıyla yeniden uyumlu bir ittifak pozu veren NATO’nun bilindik düşman vurgusu değişmedi. BM: Uyuşturucuda yeni türler ve rotalar var Salgın ve son dönemdeki değişimler uyuşturucu türlerine ve trafiğine yönelik bilgilerin gözden geçirilmesine neden oluyor. BM: Dünyada uyuşturucu kullanımı yüzde 30 arttı Birleşmiş Milletler'in araştırmasına göre, uyuşturucu kullanımı hem sayı (nüfus) hem de porsiyon (kullanılan miktar) açısından artıyor. Dahası bağımlılar arasında genç nüfusun payında tırmanma var.