40 kadın kooperatifi Diyarbakır’da bir araya geldi
DTSO'nun 15 ilden yaklaşık 40 kadın kooperatifini bir araya getirdiği “Bölgesel Düzeyde Kadın Kooperatifleri Çalıştayı”nda sorunlar ve çözüm önerileri tartışıldı.
Semra Yansit
DİYARBAKIR - Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO), 15 ilden yaklaşık 40 kadın kooperatifinin katılımıyla “Bölgesel Düzeyde Kadın Kooperatifleri Çalıştayı” düzenledi.
DTSO, DTSO Bilim Eğitim Vakfı ve Kadın Meclisi işbirliğinde DTSO Konferans Salonu’nda 15 ilden yaklaşık 40 kadın kooperatifinin katılımıyla gerçekleşen çalıştaya DTSO Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kaya, Diyarbakır Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Engin Yeşil, DTSO Bilim Eğitim Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Korkmaz, Kadın Meclisi Dönem Sözcüsü Nevin İl ve Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki kooperatif temsilcileri ile yerelden kamu kurumları ve sivil toplum örgütleri katıldı.
Açılış konuşmasını yapan DTSO Kadın Meclisi Sözcüsü Nevin İl, dayanışma ağının önemine değindi. Kadın temsiliyetini artırmak için DTSO Kadın Meclisi’ni kurduklarını belirten İl, kadınları ekonomik alanda görünür kılmak ve temsiliyetini sağlamak için yola çıktıklarını söyledi. İl, “Biz birlikte güçlenmenin bizi var edeceğini, dayanışma ile daha güçlü olacağımıza inanıyoruz” dedi.
‘KADIN İSTİHDAMI HEPİMİZİN ARZUSUDUR’
Diyarbakır Ticaret Borsası (DTB) Başkanı Engin Yeşil, kooperatifçiliğin insanların tek başına yapmakta zorlandığı büyük işleri birlikte başarmanın en iyi yolu olduğu belirterek, "Türkiye geneline göre işgücüne katılım oranının düşük ve işsizlik oranın yüksek olduğu bölgemizde, kadınlar daha fazla mağdur olmaktadır. TÜİK verilerine göre bölgemizde yüzde 18,7 olan kadın istihdam oranı, Türkiye’nin diğer bölgelerinde ortalama yüzde 27,7 dir. Yani diğer bölgelerde kadınların istihdamı bölgemizdeki kadın istihdamının 2 katına yakındır. Bu sebeple bölgemizde kadınların bir araya gelerek kooperatifleşmesi, işgücüne katılması ve kadınların istihdamının artması hepimizin arzusudur” şeklinde konuştu.
Yeşil, Diyarbakır Ticaret Borsası olarak bu konudaki çalışmalara her türlü desteği vereceklerini vurguladı.
‘DESTEKLER SADECE ÜRETİME YÖNELİK’
DTSO Başkanı Mehmet Kaya, bölgedeki kooperatiflerin çoğunun işlevsiz olduğunu söyledi. Kooperatiflerin yaklaşık yüzde 90’nın üretim kooperatifi olduğuna dikkat çeken Kaya, “Üretim yapıyoruz ama satış noktasında sorunlar yaşanıyor. Satış ve pazarlama olmadığı sürece üretim tek başına yeterli değil. Pazarlama ağlarının kurulması, üretim çeşitliliğinin sağlanması oldukça önemli. Kooperatiflerin, özellikle kadın kooperatiflerinin pazarlama ve ürün çeşitliliği çalışmalarının desteklenmesi gerekiyor. Mevcutta sunulan destekler sadece üretim sürecinde makine ve ekipman desteği ve vergisel bazı avantajlardır. Kooperatiflerin ürettikleri ürünlerin çeşitlendirilmesi, farklı pazarlara sunumu için uygun koşullarda paketlenmesi, üretimde standardizasyonun sağlanması için desteklenmesi gerekiyor” dedi.
ÜRETMEK YETMİYOR, SATMAK DA ÖNEMLİ
Hakkari, Bitlis, Şırnak, Van, Adıyaman, Şanlıurfa, Iğdır, Kars, Malatya ve Diyarbakır’dan çalıştaya katılan kadın kooperatifleri yaşadıkları sorunlarla ilgili deneyim aktarımında bulundular. 2K Kadın Kooperatifi Başkanı Hatice Kübra Bölükbaşı, Duvar’a şunları aktardı: “2 yıldır Malatya'nın Kale ilçesinde kooperatifçilik yapıyoruz. Çilek ekiyoruz. Bunu da katma değere ulaştırmak istiyoruz. Çilek, pasta ve reçel malzemelerinde kullanıldığı gibi güzellik ürünü olarak kullanılmaktadır. Çilekli sabun ve kremler üretiyoruz. Çalışma alanlarımızı kategorize ettik. Toprağı bilen tarımcı kadınlar gibi, projeden anlayan, dijital ortama uyum sağlayan kadınlar, e-ticaret konusunda yetiştirilecek kadınlar gibi kategorize ettik. Sadece üretmemiz yetmiyor, ürettiklerimizi pazarda satmamız da gerekiyor.”
‘ÜRETİM KADAR SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK DE ÖNEMLİDİR’
Çalıştayın önemine değinen Bölükbaşı, “Kooperatiflerin kurulması çok önemli ancak bunların sürdürülebilirliği de işin bir parçasıdır. Nasıl adım atmamız gerektiği konusunda çalıştayların düzenlenmesi sürdürülebilirliğe de katkı sağlamaktadır. Çalıştayın amaçlarından biri de pazarlamada Ticaret Odası'nın önemli bir rol oynadığı ve bizlere nasıl destek olacakları konusudur. Bunun dışında bölge illerinde birbirimizle nasıl bir network alanı oluşturduğumuza bakacağız. Biz çilek üretiyoruz. Diyarbakır’da ise kese üretiliyor. Çileklerimizi Diyarbakır’dan aldığımız keseler koyarız. Bu çalıştay aynı zamanda bize ortaklaşa bir dayanışmanın önemini de gösteriyor” diye konuştu.
‘YEREL YÖNETİMLER DESTEK OLMUYOR’
Ayşe Uzun Kayış, 2019 yılında Malatya’da ilk kadın kooperatif çalışması başlattı. Toprak Ana Kooperatifi’nin başkanlığını yapan Kayış, günlük 7 bin ekmek ürettiklerini söyledi. Kayış, “Kuru mamul üretimi yapmaktayız. Fonksiyonel makarna yani besin değeri yüksek ürünler üretmekteyiz. Şuanki gıda krizini atlatma çabalarına katkı sağlamak istiyoruz" dedi.
Çalıştayları, sorunların konuşulduğu ve ortak çözümlerin çıktığı bir yer olarak değerlendiren Kayış, “Yerel yönetimler bizlerle entegre olamıyor. Bizlerle uyum içerisinde değiller ve yaklaşımları yüzeysel. Kooperatifler bireysel değil, toplum adına üretimlerin yapıldığı yerlerdir. Çalıştayda bu sorunları dile getiriyoruz ve bu sorunların muhatapları ile buluşmasını istiyoruz. Çalıştayda herkesin ortak yaşadığı sorun, pazar ve yerel yönetimlerin destek olmayışıdır.”
‘SAHA ÇALIŞMALARINA AĞIRLIK VERİLMELİ’
Göbekli Tepe Kadın Girişimi Üretme ve İşletme Kooperatifi’nden Hatice Gök, ayakkabı bağcığı üreten bir kooperatif olduklarını belirterek, “İşbirliğinin yanı sıra ekip ruhu kooperatifte çok önemlidir. En önemli sorun pazar, ardından AR-GE gruplarının olmayışı ve sonrasında saha çalışmalarına ağırlık verilmeyişidir” dedi.
Kadriye Benneyim 2020 yılından beri Kayapınar Kadın Girişimciler Kooperatifinde takı, gümüş, tekstil ve ahşap çalışmaları yaptıklarını, bununla beraber aşçı sınıflarının olduğunu belirtti. Amaçlarını eğitim, üretim ve ticaret olduklarını söyleyen Benneyim, “15 kişilik bir ekibiz ve kendi yetiştirdiğimiz öğrencilerimiz var. Yaptığımız ürünleri tek tek satacağımız yerler yok ancak toplu şekilde üretip satış yapabiliyoruz” dedi.
ÇÖZÜM RAPORU HAZIRLANACAK
DTSO Kadın Meclisi Dönem Sözcü Yardımcısı Meryem Güler Öner, Diyarbakır’daki kadın kooperatiflerinden gelen şikayetler üzerine bu çalıştayı yaptıklarını belirterek, “40 kadın kooperatifine ev sahipliği yaptık. Çalıştay sonrasında ortaya çıkan tespit ve çözümler ile ilgili bir rapor yayınlayacağız” dedi. (DUVAR)