Ciner'in iki kazasında da neden aynı!
Ciner Holding’in Siirt Şirvan’da bakır madeninde meydana gelen kazanın nedeni ile beş yıl önce on işçinin hayatını kaybettiği Elbistan kazasının sebebi şev kayması… 'Şev' denilen basamakların projede öngörülenden daha dar açılması toprak kaymalarına neden oluyor. Şevlerin projeye uygun yapılmamasının sebebi ise daha az maliyet sağlaması.
DUVAR - Siirt’in Şirvan ilçesinde Park Elektrik tarafından işletilen maden sahasında dün meydana gelen toprak kaymasında onaltı işçi hayatını kaybetti. Aynı şirketin beş yıl önce Maraş Elbistan’da işlettiği kömür madeninde de on işçi hayatını kaybetmişti. Maden mühendisleri her iki kazaya da 'şev' denilen basamakların projeye uygun açılmamasının neden olduğunu belirtiyor. Bu basamakların uygun açılmamasının sebebi ise maliyeti düşürmesi.
'ÖNGÖRÜLENDEN DİK' ŞEVLER
Elbistan’da Ciner grubuna ait kömür madeninde 10 Şubat 2011 tarihinde gerçekleşen kazada on işçi hayatını kaybetmişti. Bu işçilerden sadece birinin cenazesi çıkartılabilmiş aradan geçen beş yıla rağmen dokuz işçinin cesedine hâlâ ulaşılamadı. Türkiye maden Mühendisleri odasının bu kazadan sonra hazırladığı raporda en önemli neden olarak daha fazla kömür daha az toprak kazılması gösterilmişti. Raporda projede 2011 yıl sonuna kadar 200 milyon metreküp toprak kazısına karşın 12 milyon ton kömür üretilmesi planlanırken 60 milyon metreküp eksik kazı yapılarak planlanandan 4 milyon daha fazla kömür üretildiğine dikkat çekilmişti. Daha az hafriyat daha fazla maden çıkartılmasının yöntemi ise planlanan şevlerin projede öngörülenden daha dik ve dar yapılması. Raporda bu kazaya ilişkin başlıca hatalardan biri olarak “projede öngörülenden daha dik şev açılarının oluşturulması” gösterilmişti.
'PROJE DIŞI' ÇALIŞMA YAPILMIŞ
Önceki gün Siirt’de meydana gelen kazaya ilişkin de ilk gözlemler 'şev' denilen basamakların uygun açılmadığına işaret ediyor. Kazanın meydana geldiği alanda incelemeler yapan Maden Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Necmi Ergin kaza ile ilgili olarak şu açıklamayı yapmıştı; “Burada olan bir şev kaymasıdır. Açık ocak işletmelerinde bir takım kademeler oluşturulup, maden alımı yapılıyor. Şev, açık işletmelerdeki basamaklarda kazı yapılan alın düzleminin yatay düzlemle yaptığı dar açıdır. Burada planlanan şev açılarına uyulmuş mudur, buna bakmak gerekiyor. Şevin kaymayı engelleyecek bir açıyla kazılması gerekiyor. Ancak burada anlaşılıyor ki proje dışı iş yapılmış. Bununla birlikte üretimi hızlandırdılar ve bunun sonucu şev kayması yaşandı.”
İKİ KAZANIN DA SEBEBİ ŞEV KAYMASI
Meydana gelen iki kazayı Gazete Duvar’a değerlendiren Maden Mühendisleri Odası Başkanı Ayhan Yüksel toprak kaymasının sebebinin 'şev açılarına uyulmaması' olduğunu belirtti. Yüksel “toprak kayması olduysa bunun sebebi şev açılarına uyulmamasıdır” dedi. Yüksel iki kazaya ilişkin şu değerlendirmeleri yaptı; “Bir sahada bu şekilde kömür çıkartılmadan önce projelendirilir. Şev denilen basamakların açıları genişlikleri yükseklikleri belirlenir. Ancak burada şev açılarına uyulmadığı görülüyor. Sahada toprak kaymasına daha sonra gelişen doğal şartların yol açtığı iddia ediliyor. Fakat böyle bir toprak kayması bir anda olmaz. Mutlaka arazi kendini belli eder. Ve tekrar şev açıları düzenlenebilir. Şu anda teknik bir rapor hazırlamak için çok erken… Ama görülen durum bu.”
MALİYETİ AZALTIYOR ÜRETİMİ ARTIRIYOR
Ayhan Yüksel şev denilen basamakların daha kısa tutulmasının sebebinin ise 'daha fazla maden daha az hafriyat' anlamına geldiğini belirterek, "Şevlerin daha kısa tutulması nedeniyle daha az kazıyorsunuz. Maliyetiniz düşüyor" dedi.
İki kazada da asıl sorunun taşeronlaştırma olduğunu söyleyen Yüksel, madeni işleten Ciner Holding’in devletten aldığı araziyi dört farklı taşerona verdiğini söyledi. "Asıl mesele taşeronlaştırma" diyen Yüksel iki kazaya da aynı nedenlerin yol açtığını ifade etti; “Orada da Ciner’in kendisi devletin taşeronuydu. Orada da şev basamakları uygun açılmamıştı.”