Dünyadaki en eski diş dolgusu, buz devrinde İtalya'da yapıldı
Kuzey İtalya’nın Lucca bölgesinde bulunan bir çift ön diş, dünyanın ilk diş hekimliği uygulaması olabilir. Arkeologlar, diş dolgusunun yaklaşık 13 bin yıllık olduğunu düşünüyor.
Brian Owens *
Diş hekiminden korkar mısınız? Buz Devri'nde yaşamadığınız için mutlu olmalısınız. İtalya'da bulunan 13 bin yaşındaki bir çift ön diş, bilinen en eski diş dolgusu kullanımına sahip; dolgu bitümden (yersakızı) yapılmış.
Bir kişiye ait iki üst-orta sivri diş, Kuzey İtalya'da Lucca yakınlarındaki Riparo Fredian bölgesinde keşfedildi. Her dişin, dişin yüzeyinin altındaki “hamur odasına” uzanan geniş bir deliği var. Bologna Üniversitesi'nden bir arkeolog olan Stephano Benazzi, “Normal dişlerde rastlanan bir şey değil, alışılmadık bir durum” diyor.
Benazzi ve ekibi, deliklerin içlerine yakından bakmak için çeşitli mikroskobik teknikler kullandı ve diş duvarlarında, küçük taş aletlerle delinip büyütülmüş boşluklar olduğunu düşündüren bir sıra küçük ve yatay iz buldular.
Bu izler, Benazzi ve meslektaşları tarafından İtalya'daki başka bir yerdeki dişlerde bulunan 14 bin yıl öncesine ait dişlerdekilere benziyordu; böylece ekip, insanlarda diş hekimliğinin bilinen ilk örneklerini keşfettiler.
DİŞ OYUKLARI BİTKİ LİFLERİ, TÜYLER VE YERSAKIZI İLE DOLDURULMUŞ
Yeni bulunan dişlerin ortaya koyduğu yeni bulgular var. Deliklerin içine bitki lifleri ve tüyler doldurulmuş; ayrıca, dolgu malzemesi, Benazzi'nin tarih öncesi dolguların kanıtı olduğunu düşündüğü bitüm (yersakızı) malzemesinin izlerini içeriyor.
Bitki ve tüylerin amacı bilinmemekle birlikte, sondajla aynı esnada boşluğa doldurulduğu anlaşılıyor; bu nedenle, daha sonra yenilen gıdaların kalıntıları olmadığı düşünülüyor.
Benazzi, “paleolitik diş hekimi ağrıları azaltmak ve gıdaları oyulan kısımdan uzak tutmak için boşlukları açıp delikleri bitüm ile dolduracaktı, tıpkı modern dişhekimleri gibi” diyor.
İnsanlar, tahıl ve bal gibi gıdalardan binlerce yıl önce beslenme biçimlerimize giren terapötik dişçilik uygulamaları geliştirdiler. (Fotoğraf: Gregorio Oxilia)
Avustralya'daki Wollongong Üniversitesi'nden bir arkeolog olan Claudio Tuniz, bazı tıbbi bitkilerle birlikte, binlerce yıl önceki tarih-öncesi diş hekimliği örneklerinde balmumu kadar antiseptik malzemelerin de kullanılmış olabileceğini söyledi.
Tuniz’e göre bu durum, dişlerde oluşan boşluklar gibi problemlerde dramatik bir artıştan sorumlu olduğu düşünülen tahıllar ve bal gibi sistematik gıda üretiminin gelişiminden binlerce yıl önce bile, iyileştirici dişçilik uygulamalarının geliştirildiğini gösteriyor.
Benazzi, üst paleolitik çağda (günümüzden 50 bin ilâ 10bin yıl öncesindeki buzul çağı dönemi), bu dişlerin sahibi hayatta iken, yeni insanlar Avrupa'ya yakın bir tarihte göç ettiği için, Avrupa'da büyük kültürel değişiklikler yaşandığını söylüyor. Onlarda daha fazla diş oyuğuna sebep olan yeni yiyecek çeşitleri getirdiler. “Beslenme ve boşluklardaki bu değişiklik, diş hekimliğinin gelişimine neden olmuş olabilir” diyor.
Benazzi, yalnızca iki dişten yola çıkarak hasta hakkında daha fazla şey söyleyemiyor. Eldeki bilgilerden söylenebilecek en net şey, aşınma miktarına bakılırsa hastanın pek de genç olmadığıdır.
* Haberin aslı New Scientist sitesinde yayınlanmıştı (Çeviri: Tarkan Tufan)